NAFTA (Kuzey Amerika Serbest Ticâret Anlaşması); Kanada, ABD ve Meksika devletlerinin 1989’da kurdukları ticârî ve ekonomik birlik. NAFTA olarak bilinen ekonomik entegrasyonun kuruluşu aşağıdaki safhalardan sonra gerçekleşmiştir. ABD ile Kanada arasındaki ticârî engellerin kal- dmlmasına yönelik görüşmeler GATT (Gümrük Tâ- rifeleri ve Ticâret Genel Anlaşması)m imzâlanma- sından sonra başlatılmıştır. Bu iki ülke arasmdaki ticâret, dünyâdaki en büyük ikili ticâret akımını oluş
turmaktadır.
Bu ülkeler dış ticârette olduğu kadar dış yatmmlarda da âdetâ bütünleşmiş durumdadır. Uzun süren görüşmelerden sonra oluşturulan ABD-Kanada Serbest Ticâret Anlaşması, 2 Ocak 1988 târihinde imzâlanmıştır. ABD-Kanada Serbest Ticâret Anlaşması ikili bölgesel uygulamalar içinde en kapsamlı bir ticâret anlaşması olarak doğmuştur. Anlaşmada, iki ülke arasmdaki ticârette târifelerin kaldmlması, târife dışı engellerin azaltılması ve hizmetler ticâretinin liberalleştirilmesi öngörülmüştür. Bu arada Meksika’nın 1986 yılında GATT’a üye olmasından sonra ABD, bu ülkeyle ekonomik ve ticârî ilişkileri geliştirmek üzere bir anlaşma imzâlamıştı. ABD’nin bir yandan Kanada, diğer yandan Meksika ile yaptığı anlaşmalar, sonuçta ABD-Kanada-Meksika arasında Kuzey Amerika kıtasını içine alacak şekilde bir Kuzey Amerika Serbest Ticâret Anlaşması (NAFTA) oluşturulmasını ön plâna çıkarmış ve bu yönde hazırlanan anlaşma 12 Ağustos 1992 târihinde imzâlanmıştır. NAFTA bir serbest ticâret bölgesi anlaşmasıdır. Buna göre, söz konusu üç ülke kendi aralarındaki ticârette engelleri kaldırmayı ve üçüncü ülkelere karşı ticârette millî târifelerini sürdürmeyi kabul etmektedirler. Anlaşmanın içine sanâyi ürünleriyle tanm ürünleri girmektedir. Gümrük vergilerinin prensip olarak on yıllık süre içinde sıfırlanması öngörülmektedir. Bununla birlikte, bâzı tanm ürünleri için daha uzun süreler tanınmıştır. Çevre korunması, fikrî mülkiyet hakları, kara ve hava taşımacılığı gibi hizmetler de anlaşmanın içine girmektedir. Nitekim bu gibi düzenlemeler, anlaşmayı en geniş serbest ticâret anlaşması yapmaktadır. Öte yandan ABD, çeşitli Orta ve Güney Amerika ülkeleriyle de çok sayıda ticâret ve yatınm çerçeve anlaşmaları imzâlamıştır. Amacı, korumacılık önlemlerine başvuran bu ülkelerin ticâret politikalarının serbestleştirilmesini sağlamak ve Ka- nada’dan Arjantin’e kadar uzanan bir serbest ticâret bölgesi oluşturmaktır. Dolayısıyla, ilerde NAF- TA’nın söz konusu ülkeleri de içine alacak biçimde genişlemesi beklenmektedir.
