NOVA

NOVA; Alm. Nova, Fr. Nova, İng. Nova. Normalde sönük hattâ görünmeyen, fakat zaman zaman âniden parlayarak dikkati çeken bir yıldız çeşidi. Lâtince yeni kelimesinden alınmış, hiç yokken âniden yeni görünen yıldız anlamında kullanılmıştır. Gökyüzünde her yıl birkaç tâne nova keşfedilmektedir. Novaların parlaklıkları âni parlamalarla binlerce, hattâ on binlerce defâ artmaktadır. Yıldızlar ekseriya çok uzakta olduklarından, novalarda bu tip patlamalar halkın dikkatini çekmezler. Novaların parlamaları bir-iki gün sürdüğü halde, sönerek eski parlaklıklarına gelmeleri aylar hatta yıllar alır. Novalar, görüldükleri yıl ve takımyıldızın adıyla anılırlar. Meselâ; 1901 yılında İskoçyalı Astronom T.D. Anderson tarafından Perse Takımyıldızında görülen nova “Nova Persei 1901” olarak adlandırılmıştır. Bu nova bir günde normal parlaklığından 1 0 . 0 0 0 kat parlamış ve o zaman gökyüzünün en parlak yıldızlarından biri olmuştur. Parlayan novaların tayflarından anlaşılmaktadır ki, parlamayı meydana getiren şey yıldızın etrafında sâniyede 2 0 0 0 kilometrelik hızla genişleyen gaz bulutudur. Bir patlama sonucu başlayan bu âni genişlemeyle yıldız kütlesinin çok azı (yüz binde biri) uzaya atılır. Bu çeşit patlamaya da “nova patlaması” denir. Bir yıldızda nova patlamaları düzensiz aralıklarla defâlarca tekrar edebilir. Meselâ; Nova Pyxis’in 1890, 1902/1, 1902/11 ve 1944 yıllarında olmak üzere dört defâ parladığı gözlenmiştir.