Bir yakıt damlasına laserle ateş edildiğinde Helyum ile birlikte meydana gelen enerjik nötronlar
NÖTRON; Aim. Neutron (n), Fr. Neutron (m), İng. Neutron. Bütün atomların çekirdeğini meydana getiren iki temel tânecikten biri. Bu iki temel tânecikten proton artı yüklü olduğu hâlde, nötron yüksüzdür. Hidrojenin dışında, bütün elementlerin çekirdeğinde nötron ve proton bulunur. Bir elementin çekirdeğinin nötron sayısı, ya protona eşit veya proton sayısından fazladır. 1920 yılında Rutherford ve 193 1 ’de Heisenberg nötrondan bahsetmişlerdir. Nötron, 1932 yılında Sir James Chadwick tarafından keşfedildi. Nötron (on’) sembolüyle ifâde edilir. Nötronun kütlesi 1,0086654 ± 4,3×10’7 atomik kütle birimidir. Hakiki kütlesi; karbon- 12’nin 1/12’si kadardır. Bu kütle de 1,6604x 10*24 gramdır. Nötronun yarı çapı 1,37×10 13 santimetredir. Nötron elektrik bakımından yüksüz olduğundan, bir madde içinde uzun yol alabilir. Ancak atom çekirdeğiyle çarpışmalarda enerjilerini kaybederler. Nötronların hızı, ışık hızı ile saniyede birkaç kilometre arasında olabilir. Serbest nötron, bir radyoaktif tânecik olup, yarılanma süresi 12,8 dakikadır ve; „n’—* |H!(p+) + p- + y (nötrino) şeklinde bozunma reaksiyonu verir. Bu reaksiyonda çıkan enerji 0,78 MeV dir. Bu enerji 0,00584 atomik kütle birimine (akb) kütleye tekabül eder ki; proton kütlesi 1,0078252 akb ile 0,00584 akb toplamı nötronun kütlesine eşittir. Nötron, laboratuvarda küçük bir ampul içinde, berilyum tozlarıyle radyum karışımından ibaret kaynaktan elde edilir. Radyum ışın kaynağı olarak iş yapar. 2 He4 +4 Be9 -*6 C12 +0 n’ Bugün en iyi nötron kaynağı reaktörlerdir. Küçük bir yüksek gerilim jeneratörü ve hızlandırıcı tüpten faydalanmak suretiyle döteryum ve trityumdan nötron elde edilir. ]H+-]H-^He+0n Antimon ve berilyum kullanmak sûretiyle foto-nöt- ron kaynağı da piyasada sağlanabilir. Bugün nötron, difraksiyondan faydalanarak bilhassa hafif atomları (H, C, N, O vs.) ihtiva eden kristallerin yapılarını incelemede çok faydalıdır. Hızlı nötron radyasyonuna kalan vücut hücresinde proton, yavaş nötron radyasyonuna mâruz kalan hücrede ise gama ışını meydana gelir. Bu iki olayın sonucunda hücrede tahribat görülür. Uzun mesâfe katetme özelliğine sâhip olduğundan, Nötronların hücredeki tahribatı büyük olur. Bu yüzden kanser tedâvisinde iyonize radyasyonlar kullanılır. Çünkü iyonize radyasyonların hücre tahrip hacmi, nötronunkinden çok azdır.