PIRLANTA

İng. Brillant. Herhangi bir mücevhere konulmak
gâyesiyle yontulmuş ve parlatılmış elmas. Bir nevi
aşındırma işlemiyle kesilip parlatılan elmas
parçacıkları pırlanta ismini alır. Birçok elmas kristali
muntazam sekiz yüzlü parçacıklar hâlinde olduğundan
parlak, kesime uygun hâldedir. Kesilmek
üzere ele alman bir kristal önce şekil ve kristal yüzeyleri
îtibâriyle dikkatle incelenir. Önce kristalin
bir köşesine elmas kesme âletiyle küçük bir çizik
yapılır. Sonra ince keskin bir bıçakla kristalden bu
parça ayrılır. Daha sonra özel âletlerle taş üzerinde
yüzeyler meydana getirilerek asitle yıkanıp temizlenir.
En meşhur elmas kesimi 58 yüzeyli kesimdir.
Üst kısım olan taçta 33 ve bunun altında 25 yüzey
vardır. Üstteki yüzey en büyüğüdür. Bu 24
üçgen yüzey ve 8 dörtgen yüzeyle çevrelenmiştir.
Dipteki yüzey de 16 üçgen ve 8 üçgen yüzeyle
çevrilmiştir. Işığı en ideal yansıtan kesim şekli
budur. İlâve yüzeyler ve değişik şekiller daha büyük
ve nâdir taşlara uygulanır. Mücevher elmasları,
yâni pırlantalara renk, kesim, büyüklük ve mükemmelliklerine
göre değer biçilir. Çatlaklar, kristal
içindeki karbon benekleri değeri azaltır. Sarı ve
kahverengi elmaslar istenmediği halde pembe,
menekşe ve yeşil elmaslar çok kıymetlidir.
Kesim bir elmasın en önemli özelliğidir. Pırlantanın
fiyatını belirlemede en büyük payı alır. Nihâyet
büyüklük bir pırlantanın fiyatında açık bir rol
oynar. Aynı kalitede iki kıratlık bir taşın değeri, bir
kıratlık taşın değerinin iki katından daha fazladır.
Büyüklük arttıkça fiyatı da hızla artar. (Bkz. Elmas)