Pİ

Pİ; bir çemberin çevresiyle çapı arasındaki sabit
oran. Pi sayısı, Yunanca çember mânâsına gelen
periphereia kelimesinin baş harfinden alınmıştır,
p Yunan alfabesinde bir harftir. Fenike alfabesindeki
(pe)den gelir, p yerine daha önce p ve c harfleri
de kullanıldı. On yedinci yüzyılda Euler’in
Analiz adlı eserinin yayınlanmasından sonra p
işâretinin kullanılması genelleşti.
Pi sayısının hesaplanması, eski çağlardan beri
araştırma konusu olmuştur. Arşimed pi’nin değerini
22/7 olarak hesapladı. Bu değerde hatâ binde
ikiden küçüktü. Bundan sonra pi’nin gerçek
değerine daha yakın bir sayı bulmak için sayısız çalışmalar
yapıldı. 355/113 sayısı da pi’nin gerçek değerine
daha yakın bir sayı olarak bulundu.
1761’de Lambert, pi’nin ölçülmez olduğunu
ispatladı. Bundan sonra pi için kesin bir değer
aramak boşunaydı. 1882’de Lindemann, pi’nin
transandant bir sayı olduğunu ispatladı. Pi’nin pergel
ve cetvelle çözümü, çemberin doğallaştırılması
ve dâirenin kareleştirilmesi, çözümsüz problemler
olarak kabûl ediliyordu. O halde pi’nin gerçek
değeri bulunamayacaktı.
Pi’nin yaklaşık değerinin hesabı için çalışmalar yapıldı.
Pi’nin pratikteki yaklaşık değeri 3,14 veya 3,1416
olarak alınır. Pi sayısının ilk 31 rakamı ^öyledir.
jt= 3, 141 592 653 589 793 238 462 643 383 279…
1874’te Schankş pi’nin değerini 707 ondalığa
kadar hesapladı. Bu değer Paris’te Palais de Decouverte’in
salonlarından birine yazıldı. Elektronik
makinaların kullanılmasıyla pi’nin yaklaşık değeri
2 0 0 0 ondalığa kadar hesaplanmıştır.
jt ile b ö lm e g e r ek t i r en i ş l em l e r d e l/j t h e s a p landığı
için 1/jt ile çarpılır. 1/jr’niıı y a k la ş ık d eğ e r i
1/jt= 0,318 309 8… dir.
Bir ifâdenin sâdece büyüklük basamağını hesaplamak
gerekirse jt-= 1 0 alınır.