POTASYUM

P O T A S Y U M ; Aim. Kalium (n), Fr. Potassium
(m), İng. Pottassium. Periyodik cetvelde dördüncü
periyodun I-A grubunda bulunan alkali metaller
âilesinden hafif, yumuşak ve erime noktası
düşük olan metalik bir element. Sir Huphry Davy
tarafından elektroliz yoluyla 1807 yılında saf olarak
elde edildi.
Bulunuşu: Çok aktif element olduğundan serbest
halde bulunmaz. Arz küresinde % 2,59 oranında
bulunur. Yerküresindeki çokluk sırasında
oksijen, silis, alüminyum, demir, kalsiyum ve sodyumdan
sonra yedincidir. Deniz suyundaki çokluğu
milyonda 380 olup klorür, sodyum, magnezyum,
sülfür ve kalsiyumdan sonra akıncıdır. En önemli
mineralleri silvit (KC1), karnalit (MgCl2KCl)
ve polihalittir (2CaS04.K2S04. 2H20).
Özellikleri: Kimyâda sembolü K’dır. Atom
ağırlığı 39.0983, atom numarası 19’dur. Erime
noktası 63.65°C, kaynama noktası 774°C, yoğunluğu
20°Cde 0.Ö62 g/cm3, erime ısısı 63.65°C’de
14.6 kal/g ve buharlaşma ısısı 496 kal/g’dır.
Potasyum, en aktif elementtir. Havada hemen
oksijenle oksit ve peroksit bileşiklerini verir. Potasyum
ısıtılsa dahi azot ile reaksiyon vermez.
Hidrojenle 200°C’de yavaş, 35Ö-400°C’de hızlı
reaksiyon verir.halojenlerle
şiddetli reaksiyon verir. Potasyum amonyakla
potasyum amit (KNH2) verir. Potasyum,
sodyumdan farklı olarak karbon monoksitle doğrudan
reaksiyon vererek karbonil bileşiğini verir.
Potasyum, doymuş hidrokarbonlar dışında
aromatik alkol, asit, asetilen gibi birçok organik bileşiklerle
reaksiyon verir.
Elde edilişi: Potasyumun elde edilişi zor olduğundan
pahalı bir metaldir. Potasy um tuzlarının
elektrolizinden, potasyum hidroksidin akkor sıcaklığa
kadar demirle ısıtılmasından, eritilmiş potasyum
klorürün, karbon elektrotları kullanarak,
elektroliz edilmesiyle ve termokimyâsal metodla
elde edilir.
Kullanılışı: Potasyum klorür en çok kullanılan
potasyum bileşiği olup, gübrelere karıştırılır.
Potasyum hidroksitten sıvı sabun yapılır. Potasyum
nitrat kibrit imalâtında, karabarut, seramik sırlarının
ve iplerinin yapılmasında kullanılır.