PRENS SABAHADDÎN

PRENS SA B AH AD D ÎN ; sosyolog ve siyâsetçi.
1877’de İstanbul’da doğdu. Babası Dâmâd Mahmûd
Celâleddîn Paşa, annesi Seniha Sultandır. Özel
bir eğitim gördü, Fransızca öğrendi. 1899 yılında babası
Paris’e kaçarken Sabahaddîn’i de berâberinde
götürdü. İlk gençlik yıllarını siyâsî huzursuzluklar
içinde geçirdi. Fransa’daki Jön Türklerin içindeki bir
grubun başına geçti. Bir taraftan da Le Play Sosyoloji
Okulunun temsilcileri ile temas kurdu. Onların
fikirlerini inceledikten sonra, benimseyerek hayâtı
boyunca müdâfaa etti.
İkinci Meşrûtiyetin îlânmdan sonra yurda döndü.
Sevenleri ve partililer tarafından kahraman gibi
karşılandı. Sosyal ve siyâsî görüşleri; Birinci
İzah, İkinci İzah, Üçüncü İzah adları ile yayınlandı.
İttihat ve Terakki mensupları ile anlaşmazlığa
düştü. Ahrar Fırkası, Prens Sabahaddîn’in ademi
merkeziyet görüşünü benimsedi. Hürriyet ve îtilâf
Fırkası da adem-i merkeziyet fikrini savunuyordu.
Prens Sabahaddîn, 31 Mart olaylarından
sonra tutuklandı. Mahmûd Şevket ve Hurşid paşaların
araya girmesiyle serbest bırakıldı. Mahmûd
Şevket Paşanın vurulmasına adı karışınca Paris’e
kaçtı. Savaş bitince 1919’da yurda döndü. Memlekette
bulunduğu müddetçe siyâsî ve sosyal görüşlerini
açıklayan yazılar yazdı. Fakat bu uzun süre devâm
etmeyip, 1920’de tekrar Avrupa’ya gitti. Cumhûriyetin
îlânmdan sonra Osmanlı Hânedânı Türkiye’den
çıkarılınca, bir daha yurda dönmedi ve İsviçre’de
yerleşti. Orada 1948 yılında öldü.
Sabahaddîn Bey, Durkheime Okulu mensuplarının
kollektif şuura önem veren görüşlerine karşılık,
ferdi müdâfaa ederek, onun görevlerini, fertler
arasındaki davranışları, biribirlerine karşı vazîfelerini
konu olarak incelemiştir. O zamanki OsmanlI
Devletinin çeşitli din ve ırklardan meydana
gelen yapısını düşünmeyerek merkeziyetçi idâre
yerine adem-i merkeziyet fikrini müdâfaa etti.
Avrupalılar tarafından Prens denilen ve öyle tanınan
Sabahaddîn Beyin, Osmanlı Hânedanı ile ilgisi
anne tarafındandır. Sabahaddîn Bey düzgün
konuşan ve yazan, fikirlerini iyi müdâfaa eden birsosyolog olarak bilinir ve tanınır. Türkiye’de görüş
ve düşünceleri pek az taraftar bulmuştur.