LAVAJ

LAVAJ; Aim. Waschung, Fr. Lavage, İng. La-‘
vage. İnsan vücûdundaki mukoza veya epitelle
döşeli bâzı organlarda teşhis veya tedâvi maksadıyla
uygulanabilen yıkama işlemi. Lavaj, bir takım
özel araç ve gereçlerin yardımı ile bâzı özel sıvıların
veya ilâçlı çözeltilerin istenilen organlara
iletilmesi ile sağlanır.
Kulak lavajı: Kulağa kaçan çeşitli yabancı cisimleri,
böcekleri veya kulakta kendiliğinden husule
gelip dış kulak yolunu tamâmen tıkayan buşonların
(kulak kiri) temizlenmesi için uygulanır.
Bunun için üç halkası bulunan özel mâdenî şırıngalar kullanılır. Vücut sıcaklığına kadar ısıtılmış
olan su ile kulak yıkanır. Daha sıcak ve daha soğuk
su baş dönmesi yapar.
Plevra (göğüs zarı) lavajı: İltihaplı plöreziler
(zatülcenp) de uygulanır. Önce bir şırınga ile
plevra boşluğuna girilir ki buna “toransentez” denir.
Plevra boşluğuna girildikten sonra, mevcut
iltihabî sıvı, “irin” boşaltılır ve bilâhare, mikrop öldürücü
sıvılarla plevra lavajı yapılır. Yâni göğüs
zarı boşluğu yıkanır.
Göz lavajı: Su akıtıcı araçlar ve damlalıklar
vâsıtasıyla yapılır veya ilâçlı suya batırılmış bir pamuk
parçası göze tatbik edilir. Gâye konjonktivit
gibi bâzı iltihâbî göz hastalıklarında, gözün dezenfeksiyonunu
temin etmektir.
En mühim bir lavaj türü de mîde lavajıdır.
Özellikle ağız yoluyla olan çeşitli zehirlenmelerde,
bir ilk yardım usûlü olarak kullanılmaktadır.
Zehirlenmenin üzerinden 6 saatten fazla bir zaman
geçmişse mîde lavajının pek faydası olmaz, çünkü
bu süre zarfında zehirli maddeler mîdeden,
barsaklara geçmiş olurlar. Zamanında yapılan mîde
lavajı ile, mîde içindeki bütün maddeler dışarıya
tahliye edilir ve mîde yıkanmış olur. Mîde lavajı
için, hasta başı öne eğik olarak oturtulur, ağız yoluyla
mîde sondası itilerek mîdeye gönderilir.
Sondanın dışardaki ucuna takılı olan huniden
400-500 mililitre kadar sıvı boşaltılır. Bu sıvı boşalır
boşalmaz sondanın ucu aşağı eğilir ve sondanın
ortasında bulunan puan yardımıyla da mîde
boşaltılır. Bu işlem birkaç kez tekrar edilir.
Vajinal lavaj (dölyolu lavajı): Dölyolu mukozasının
iltihabî hastalıklarında veya doğum kontrolü
maksadıyla uygulanır. Bunun için özel lâstikli
enjektörler lavaj sıvısı olarak da dejenfektan sıvılar
veya çeşitli ilâçlar kullanılır.
Mesane lavajı: İdrar yolundan mesaneye sokulan
bir sonda ve enjektör vasıtasıyla yapılır.
Özellikle mesane iltihaplarında tedâvi maksadıyla
uygulanır.
Peritoneal lavaj (Karın zarı boşluğu lavajı):
Özellikle kazâlar ve travmalar neticesi karın boşluğundaki
organların yaralanıp yaralanmadığını
anlamak gâyesiyle yapılır. Karın boşluğuna özel bir
torakarla girilir ve buradan serum fizyolojik gönderilir.
Bir müddet beklendikten sonra verilen sıvı
alınarak mikroskop altında incelenir ve kanama
olup olmadığı kontrol edilir.