LİDYALILAR

LİDYALILAR; Aim.Lyd(i)er (pl.), Fr. Lydiens
(pl.), İng. Lydians. Batı Anadolu’da devlet kurmuş
eski bir kavim. Asıl merkezleri, Menderes ve Gediz
nehirleri vâdileriydi. Ülke güneyinde Karya,
doğusunda Frigya, batısında Eolya, kuzeyinde
Temnos Dağları ile çevrilidir.
Yunan efsanelerine dayanarak, M.Ö. 700’lerde
Mermnad veya Şahin Kralları adı ile kaynaklarda
geçen Lidya Sülâlesinin adı, Lidas’tan gelmiştir.
İlk kralları Giges’tir. Giges, ülkesinin ticâret
ve îmârına önem vererek, merkezleri Efes’ten
Mezopotamya’daki Sus şehrine kadar giden “Kral
Yolu”nu yaptırdı. Kimmerlerin M.Ö. 670’te saldırısına
karşı dayanan Giges, daha sonraki taarruzlarda
kendini müdafaa edemeyince, 662’de öldürüldü.
Yerine oğlu Ardis geçti. Sard hâriç, Kimmerler
tarafından tahrip edilen ülkelerini müdâfaa
edebilmek için, Asurlulardan yardım istedi. Lidya
ülkesi Asurluların ittifakı ile Kimmerlerin işgâlinden
kurtuldu. Fakat, kendilerini bir daha toplayamadılar.
Sadiyat, Alyat (M.Ö. 617-560) krallığı
devrinde Kızılırmak’a kadar genişlemişlerse de
Medler tarafından durdurulmuşlardır. Alyat’tan
sonra Lidya Kralı olan Krezüs (M.Ö. 560-546)
devrinde en parlak ve kötü günlerini yaşayan ülke,
kültür ve sanat ilerlemesine rağmen Medlerin taarruzlarına
hedef oldu. M.Ö. 546 târihinde Kızılırmak
boyunda Kuruş ile yapılan muhârebede ücretli
askerler çekilince Krezüs yenilerek esir edildi
(Bkz. Krezüs). Medler (Persler) tarafından işgal
edilen Lidya ülkesi, Romalı ve BizanslIlardan sonra
Türklerin eline geçti.
Anadolu’nun eski ticâretinde büyük rol oynayan
Kral Yolu’nu yaptırmaları, sanat eserleri ve parayı
yaygın olarak kullanmalarıyla tanınan Lidyalılarm
merkezi Sard’m kalıntıları, Manisa’nın
Salihli kazası hudutları içinde hâlâ mevcuttur. Güneş
ve ay tanrısına tapan Lidyalılar ölülerini kaya
veya toprak içine yaptıkları mezarlara koyup, üstünü
toprakla yükselterek örterlerdi. Kral mezarları
yüksekçe olup, mozak tipindeydi.