ALLOTROPİ;
Alm. Allotropie (f), Fr. Allotro- pie, İng. Allotropy. Kimyâsal elementlerin bâzı özel şartlarda farklı biçimler göstermesi özelliği. Meselâ oksijen molekülü iki atomdan meydana gelmişken ozon molekülü üç oksijen atomundan meydana gelmiştir. Oksijenin bu allotropik biçimleri değişik özelliklere sâhib olup değişik şartlarda ortaya çıkar. Ozon atmosferin yüksek tabakalarında bulunur ve güneşten gelen ultraviyole ışınlarını süzer; buna karşılık oksijen atmosferin yakın katmanlarında bulunur. Karbonun tanınmış mühim allotropları elmas ve grafittir. Grafitte karbon atomları arasındaki bağlar grafitin yumuşak ve hattâ bir yağlayıcı olmasına sebebiyet verir. Buna mukâbil elmasta karbon atomları arasındaki bağlar elmasın bilinen en sert madde olmasına yol açar. Allotropinin ortaya çıktığı mühim bir misâl de fosfor elementindedir. Fosfor elementinin beyaz fosfor ve kırmızı fosfor olarak bilinen iki allotro- punun fizikî özellikleri farklıdır. Allotropi yapısal (bünyevî) bir olaydır. Meselâ a-kükürtte atomlar ortorombik sistemde bir kris- talristal yapısı vermek üzere gruplaşırken (3-kü- kürtte gruplaşma monoklinik sistemde ortaya çıkar. Diğer taraftan elmas kübik sistemde, grafit heksagonal sistemde kristalleşir. Bâzı elementler belirli sıcaklıklarda allotropik dönüşümler gösterirler. Meselâ a-demir 912°C’de P-demire dönüşür. Bâzan karşılıklı dönüşümde farklı metotlar kullanılır. Meselâ beyaz fosfordan kırmızı fosfora geçmek için ısıtma yeterlidir. Fakat ters yönde dönüşüm için buhar fazından geçmek gerekir. Ozondan oksijene geçiş de ısıtma yolu ile sağlanabilir; ters yöndeki dönüşümse elektrik deşarjı, güçlü elektrik alanı vs. gerektirir.