AYSBERG

AYSBERG (Buzdağı); Aim. Eisberg (m),
Fr. Iceberg, İng. Iceberg. Kuzey ve güney kutub
denizlerinde bulunan büyük deniz buzulu. Devamlı
soğuk olan bölgelerde karın üst üste yığılması,
kardan bir dağ ve sonra da bir buz katmanı
teşekkül ettirir. Bu katman zamanla kıyıya doğru
kayar ve denizde parçalanır. Böylece muazzam
buz dağları meydana gelir. Uzunlukları birkaç kilometreyi
ve kalınlıkları 300 metreyi bulur. Deniz
üstünde sallanmadan dururlar. Birer ikişer tâne
olmayıp çokturlar. Her yıl güney kutbu Antarktika,
her boydan binlerce buz dağı teşkiline sebeb
olur. Kuzey kutbundaki Grönland Adasının iki
milyon km2ye yaklaşan yüzeyi tamâmen buz tabakası
ile kaplıdır. Her sene buradan da 10-15 bin
kadar buz dağı kopar. Buz dağları zamanla meydana
gelen çatlak veya dalgaların aşındırması ile
yerlerinden büyük bir gürültü ile ayrılırlar. Ayrılır
ayrılmaz deniz içinde harekete geçerler. Özgül
ağırlığı 0.9 gr/cm3 olan aysbergin deniz üstünde görünen
kısmının sekiz veya on katı su içindedir.
Başıboş büyük denizlerde dolaşan bu buz dağlarının
ağırlığı milyonlarca tonu bulur.Grönland’dan kopup gelen buz dağları ilkbaharda
ve yazın ilk aylarında Kuzey Atlas Okyanusunda
sefer yapan gemiler için büyük tehlike teşkil
ederler. Bunların yanında Kanada’nın kuzeydoğu
kesiminden gelen buzdağlan Labrador Akıntısı
ile Yeniel kıyılarından güneye doğru sürüklenir.
Buralardan Golffstream Akıntısına kapılarak
Ekvator’a doğru yol alırlar. Bâzıları tamâmen erimeden
önce 27°’lik arz derecesine kadar ulaşırlar.
Antarktika buzullarından kopanlar ise kuzeye doğru
yol alırlar. Bunlar Hint ve Büyük Okyanusta çalışan
gemiler için pek tehlike teşkil etmezler. En
fazla kuzeye gidebilen Aysberg, Avustralya’nın
100 mil kuzeyine kadar yaklaşabilmiştir.
Buzdağlan gemiler için büyük tehlikedir. Zamanının
en büyük transatlantiki olan Titanik, 14-
15 Nisan 1912’de ilk seferinde gece bir buzdağına
çarparak parçalandı. Çarpışmadan 2 saat 40 dakika
sonra gemi tamâmen battı ve içinde bulunan
2224 yolcudan 1513’ü boğulup, 711 kişisi ancak
kurtarılabildi. Bu olay üzerine, buzdağlarmm sebeb
olacağı felâketleri önlemek için tedbirler alındı.
ABD’nin kıyı koruma teşkilatına âit gemiler,
Kuzey Atlas Okyanusundaki buzdağlarını gözetleme
görevlerini de yaparlar. Ayrıca Seyir ve Hidrografi
Bürosu, Buzdağlarmm bulunduğu yerleri,
bunlardan emin olan yolları belirten haritalar yayınlar.
Alman bu tedbirlerden başka deniz suyu sıcaklığı
ölçülerek de buz dağlarının yerleri bulunabilir.
Bu işlem çok hassas, santigrat derece
(°C)nin birkaç binde birini gösterebilen özel âletlerle
yapılır. Bugünkü gemiler hassas radarlarla donatıldığından,
buzdağlan bunlar için büyük tehlike
teşkil etmez.Buzdağlarmm rengi genellikle beyazdır. Mâvi
ve yeşil de olabilir. Güneşli havalarda eriyen kısımlar
yüzeyde gölcükler meydana getirir. Suları
tatlıdır. Bu sebepten büyük buzdağlarmdan istifâde
edilmesi düşünülmektedir. Su sıkıntısı çeken,
bilhassa Aden Körfezi devletlerine getirilmesinin
yollan araştırılmaktadır. Büyük römorklarla konvoy
hâlinde getirilmesi düşünülen buz dağlarının
Aden Körfezine gelmesi tahminen 6-7 ay sürecektir.
Güç gibi görünmesine rağmen, milyonlarca
insanın susuzluk çekmesi göz önünde tutulursa,
gayretli bir çalışma sonunda netice vereceği tahmin
edilmektedir.