BAŞKURTLAR

BAŞKURTLAR; Volga ile Ural Dağları arasında
oturan Türk topluluğu, Başkırtlar. Altınordu
Devletinin tabiiyetindeyken 13. ve 15. yüz yıllar
arasında Volga ile Ural Dağları arasına yerleştirildiler.
Altınordu devletine tâbi olarak bir kâdı tarafından
idare edildiler. Bu devletin yıkılmasından
sonra “Yiyin” adını verdikleri kurultay tarafından
seçilen bir başbuğ tarafından idare edildiler.
Kazan Hanı İbrâhim Hanın Ruslara karşı tertiplediği
seferlere katıldılar. 1552’de toprakları Rus
işgaline uğrayınca bölgeyi terk ettiler. 1661’de
Seyyid Batır idaresinde Macaristan’a kadar uzanan
akınlar yaptılar. Başkurt topraklarında Ruslar tarafından
kurulan Ufa şehrini 1672’de basıp çok sayıda
Rus’u ortadan kaldırdılar. Bunun üzerine
Ruslar, Başkurt topraklarında demirciliği yasaklayarak
silah imâlini önlemeye çalıştılar. Yasağa
uymayanları ölümle cezalandırdılar. On sekizinci
yüzyılda liderleri Gaib Sultan’m öldürülmesi üzerine
isyan ettilerse de, Çar Büyük Petro tarafından
itâate alındılar (1728). 1735’teki isyanları 1737’de
kanlı bir şekilde bastırıldı. 1755’ten sonra Başkurdistan’a
yoğun bir şekilde Rus iskanı gerçekleştirildi.
1872’den sonra Başkurtlar, tamamen
Rus kontrolüne alındılar.
On dokuzuncu yüzyıla kadar çobanlıkla geçinen
ve göçebe bir hayat yaşıyan Başkurtlar, bu
asırda Rusların baskısı ile yerleşik hayata geçerek
ziraatle uğraşmaya başladılar. Müslüman bir topluluk
olan Başkurtlar, 19 Şubat 1919’da Kızılordu
ile yaptıkları barış antlaşmasıyla Başkurt Muhtar
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetini (Başkurdistan)
kurdular. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin
dağılmasından sonra, Rusya Fedarasyonu
içersinde Başkurt Özerk Cumhuriyeti olarak halen
varlıklarını devam ettirmektedirler (1992). Başkurtlar
bugün birbuçuk milyondan fazla nüfusa
sahip bulunmaktadırlar.