BERMEKÎLER

BERMEKÎLER; Abbâsî Devletinin meşhûr vezirlerinin
mensûb olduğu bir âile. Belh’teki Nevbahar
budist tapmağı râhiplerinderi olan B ermek,
astronomi ve tıp ilimlerinde yetişmiş bir kimsey.-
di. Horasan Vâlisi Kuteybe bin Müslim’in bölgeye
gelmesinden sonra Bermek’in hekimliğinden istifâde
yoluna gidildi. Bermek Şam’a götürülüp
sarayda hekimlik yaptı. Bermek’in Müslüman olan
oğlu Hâlid, Ebû Müslim Horasânî’nin maiyetinde
bulunup, Abbâsî Devletinin kurulmasında büyük
gayret gösterdi. Bu sebeple, ilk Abbâsî halîfesi
Ebü’l-Abbâs-es-Seffâh onu önce baş kâtipliğe,vezirlik
makâmına tâyin etti. Hâlid bin Bermek; isâbetli
görüşleri, başarılı idâresi ve askerî işlerdeki
muvaffakiyetiyle meşhûr oldu. Ebû Müslim’in
komutasında savaşlara katıldı. 765 senesinde Taberistan
vâliliğine tâyin edildi. Burada 4 sene vâlilik
yaptı. Bizans üzerine yapılan seferlere de katılıp,
bâzı kalelerin alınmasında çok başarıları görüldü.
Bağdat şehrinin kuruluşunda önemli vazifeler
aldı. Bağdat’ta pekçok binâ yaptırdı. Mansûr’un
halifeliğinin son yıllarında, Musul vâliliğine
tâyin edildi. Musul vâlisiyken halk tarafından çok
sevildi. Meziyetleri ve faziletleriyle herkesin takdirini
kazandı. 781 senesinde vefât etti.
Hâlid’in oğlu Yahya, Halîfe Mansûr zamânmda
Azerbaycan ve Ermeniye vâliliklerinde bulunmuştu.
Halîfe Mehdî Yahya’yı vezirliğin yanmda
oğlu Hûrûn Reşîd’i yetiştirmekle de vazifelendirdi.
, Hârûn Reşîd halîfe olunca, Yahyâ bin Hâlid’i
vezirlikte bıraktı ve Beytülmâlin idâresini de verdi.
Yahyâ bin Hâlid, on yedi sene vezirlik makâmında
kaldıktan sonra oğlu Fâzıl vezir oldu. Fâzıl,
793 senesinden 797 senesine kadar Taberistan,
Ermeniye, Azerbaycan ve Horasan eyâletlerini
idâre etti. Horasan’da vâliyken kurduğu kalabalık
ordu ile zaferler kazandı. Bu ordudan 20.000 kişilik
bir grubu Bağdat’a, halîfenin emrine gönderdi.
İdâre ettiği yerlerde câmiler, büyük binâlar yaptırdı.
Kanallar açtırdı. Büyük başarılar gösterip
îtibâr kazandı.
Bermekî âilesinden dördüncü ve son vezir
olan Câfer bin Yahyâ’nın Hârûn Reşîd ile çok yakın
bir dostluğu vardı ve gece-gündüz berâberdi-
,1er. Bu sebeple uzun müddet vezirlik yaptı. Pekçok
servete ve imtiyâza sâhib olan Câfer, babası ve kardeşinden
daha çok meşhur oldu. Vezâreti zamânında
kendisi, babası ve kardeşleri son derece müreffeh
bir hayat yaşadılar. Pekçok servete sâhib oldular
Muhtaçları, âlimleri, sanatkârları görüp gözettiler
ve sayılamayacak derecede hayır kurumlan
yaptılar. Böylece Bermekî âilesi, Abbâsî Devletinin
hem idâresinde ve hem de memleketin imârında,
ilmin yayılmasında, zirâat, sanat, ticâret ve
diğer alanların gelişmesinde çok hizmet ettiler.
Bermekî âilesinin Abbâsî Devleti içinde önemli
bir nüfûza ve itibâra ve bunun yanmda fevkalâde
bir servete sâhib olması dikkati çekiyordu. Hattâ,
devlete tamâmen hâkim olacakları düşüncesi
yaygın bir hâle gelmişti. Bütün bunlar, birtakım fitnelerin
çıkmasına sebeb oldu ve Câfer bin Yahyâ
803 (H.187) senesinde öldürüldü. Câfer’in babası
Yahyâ bin Hâlid ve kardeşleri Fâzıl, Muhammed
ve Mûsâ hapsedildiler. Yahyâ 804, Fâzıl 805 senesinde
hapisteyken vefât ettiler. Bermekî âilesi,
bu hâdiselerden sonra bir daha devlet işlerine karışmayarak
târih sahnesinden çekildi