ANAFLAKSİ

A N A F LA K S İ; Aim. Anaphylaxie, Fr. Anaphylaxie,
İng. Anaphylaxis. Âni gelişip bütün vücudu
tutan, ürtiker, nefes darlığı, şok ve nâdiren kusma,
karın ağrıları ile kendini gösteren bir allerjik,
aşırı duyarlık reaksiyonu.Vücutta allerjik cevap meydana getiren yabancı
maddelere allerjen denir. Bunlar arasında;
polenler (çiçek tozları), mantar sporları, ev tozu,
hayvan tüy ve deri döküntüleri, besinler, ilaçlar, serumlar,
sun’î besin boyaları, kozmetikler, virus,
bakteri ve parazitler sayılabilir. Allerjik bir kimsede
allerjenler deri, ağız veya solunum yoluyla vücuda
girdiğinde bunlara karşı immünglobulin E antikorları
meydana gelir. Bu allerjenler iki veya üç
hafta sonra vücuda tekrar girdiğinde kandaki mast
hücresi yüzeyindeki antikorlar ile birleşir ve neticede
mast hücresinde depo edilmiş kimyasal aracı
maddelerin hücre dışına salınmalarına sebep
olur. Bu maddeler düz kas kasılmalarına, damar
genişlemelerine yolaçarak anaflaksi belirtilerini ortaya
çıkarır. En sık sebep olan maddeler yabancı serum
ve proteinler, bazı ilaçlar, böcek sokmalarıdır.
Allerjenle karşılaştıktan tipik olarak 1 ila 1,5
dakika sonra hastada bir rahatsızlık hissi ve kızarma
olur. Çarpıntı, kaşıntı, öksürük, nefes darlığı,
kulaklarda kızarma gibi belirtiler görülebilir.
Solunum belirtisi olmamasına rağmen şok tablosu
gelişebilir. Şok belirtileri 1-2 dakika içinde gelişip
ölüme yol açabilir.
Anaflaksiden korunma:
Daha önceden bir ilaca karşı reaksiyon göstermiş
olan bir kimsede bu ilaçtan kaçınılır, mümkünse
başka bir ilaç uygulanır. Bununla birlikte
bu tip bir reaksiyon göstermemiş olan hastalarda da
anaflaktik ölümler olabilir. Anaflaksi tehlikesi eğer
ilaç damar yolu ile kullanılıyorsa çok daha ciddidir.
Bu bakımdan şüpheli durumlarda başlangıçta
ağız yolu seçilmelidir. İlaç hekim denetiminde verilmeli
ve en az 30 dakika hasta yanında kalmmalıdır.
Anaflaksiye yatkın insanlar bu tip bir ihtimale
karşı yanında hazır, dolu adrenalin şırıngası taşımalı
ve ilk tedavisini kendisi yapabilmelidir. Anaflaksiye
yol açan penisilin dışındaki diğer ilaç tedavilerinde
cilt testi yapmak güvenilir değildir.
Tedavi: Acil adrenalin tedavisi gereklidir. Adrenalin
salgılanan kimyasal aracı maddelerin dokulara
olan tesirlerini geriye dönüştürür.
Yaygın kaşıntı, ürtiker, üst solunum yolu ödemi,
hırıltılı solunum, bulantı, kusma gibi belirtilerde
cilt altına sulandırılmış adrenalin zerk edilir.
Eğer vücuda zerk edilmiş bir madde anaflaksiye
yol açmışsa, bu maddenin dolaşıma geçmesini engellemek
için enjeksiyon bölgesinin üzerinden bir
turnike uygulanır ve o bölgeye cilt altı adrenalin
uygulanır. Hafif reaksiyonlarda bu tedavi yeterli
olabilir.
Daha şiddetli belirtilerde adrenalin tekrarlanabilir,
damardan antihistaminik ilaçlar, kortizon
verilebilir. Tansiyon düşüklüğü, şok gibi dolaşım
sistemi belirtileri varsa damardan bol sıvı verilir,
bacaklar yukarı kaldırılır.Ağır belirtileri olan hastalar tedavi sonucunda
iyileştikten sonra tekrarlama ihtimaline karşı 24
saat hastanede tutulmalıdır.