PARİS

PARİS; Fransa’nın başşehri. Paris Havzasının
ortasında, Manş Denizine dökülen Sen Nehrinin
ağzından 375 km içeride yer alır. Şehrin nüfûsu iki
milyonun üzerinde, metropoliten alanın nüfûsu
ise on milyonun üzerindedir. Şehrin alanı 105 km2
olup metropoliten alanla 2118 km2 dir.
Paris’te serin yazlar ve oldukça yumuşak kışlarla
belirlenen ılıman bir deniz iklimi görülür.
Ortalama sıcaklık temmuzda 18°C, ocakta ise
3°C’dir. Yağışlar da yıl içinde dengeli bir dağılım
gösterir. Yıllık yağış miktarı 619 mm yi bulur.
Paris’in nüfûsu 19. asrın ortalarında beş yüz bin
civârmdayken, sanâyileşmenin getirdiği göçlerle
1871’de bir milyonu geçti 1931’de ise beş milyona
ulaştı. İkinci Dünyâ Savaşından sonra büyümenin
sürmesiyle 1980’li yıllarda metropoliten
alan nüfûsu on milyon sınırım aştı. Şehre sonradan
yerleşenlerin oranı asıl Parislilerin oranını geçer.
Nüfusla ilgili önemli bir özellik de nispeten yaşlı
bir nüfûsun bulunması ve evlerin hemen hemen yarısının
tek kişiyi barındırmasıdır. Bu arada yabancı
uyrukluların oranı da beşte bire yaklaşmıştır. Yabancıların içinde Cezayir, Fas ve Tunus uyruklular
ekseriyeti teşkil eder ve bunlar genellikle
kötü işlerde çalışırlar. Oldukça kalabalık olan siyahların
büyük bölümünü Fransız Antilleri’nden
gelen göçmenler oluşturur. Çok eski bir mâziye dayanan
Yahûdî topluluğu Marais’te toplanmıştır.
Paris aynı zamanda siyâsî sürgünlerle yabancı yazar
ve sanatçılar için gözde bir merkezdir.
Paris, Fransa’nın finans ve ticâret merkezi olmanın
yanında sanâyi kuruluşlarının da yaklaşık
dörtte birini barındırır. îmâlât sektörünün en gelişmiş
dalları otomobil, uçak, elektronik, kimyâ,
ilâç ve gıdâ sanâyileridir. Diğer önemli sanâyi dalı
mücevherat, deri eşyâ, seramik, kadın giyimi
ve parfüm gibi ürünleri kapsayan lüks eşyâ yapımıdır.
Ayrıca banliyölerde mobilyacılık, ayakkabı
ve optik cihaz yapımı gibi sanâyi dalları da yer
alır. Fransız sinemasının odağı durumunda olan Paris’te
birçok film yapım şirketi ve stüdyo bulunur.
Turizm şehrin önemli bir gelir kaynağıdır.
Yine ülkedeki birçok banka, sigorta şirketi ve finans
kuruluşunun merkezi de Paris’tedir. Şehir
merkeziyle iç banliyölerde toplu taşımacılığı Paris
Özerk Taşımacılık İdâresinin (RATP) işlettiği
metro ile otobüsler sağlar. Bölgesel Ekspres Şebekesi
(RER) yönetimindeki ekspres demiryolu
hatları dış banliyölere kadar uzanan geniş bir ağ
oluşturur. Fransa’nın kara ve demiryolları bütün istikâmetlerden
Paris’te buluşacak şekilde tanzim
edilmiştir. Orly ve Charles de Gacılle havaalanları
iç ve dış seferlere açıktır.
Paris Üniversitesinin yeniden tanzim edilmesiyle
oluşturulan 13 özerk üniversitede yaklaşık
250.000 talebe okur. Belli sahalarda uzmanlaşmış
yüksek öğretim kurumlan arasında Yüksek
Ticâret Araştırmaları Okulu, Politeknik Okulu,
Yüksek Öğretmen Okulu ve Siyâsal Bilimler Enstitüsü
sayılabilir. Şehirdeki araştırma kurumlarmm
en meşhuru Pasteur Enstitüsüdür.Paris şehrinin ilk çekirdeği, M.Ö. 3. yüzyılda
Gal kabîlesi tarafından atıldı. M.Ö. 1. yüzyılda
Romalıların eline geçen şehir, Sen Nehrinin sol yakasına
doğru gelişmeye başladı. Şehrin büyümesinde
II. Philippe dönemi (1179-1223) önemli bir
dönüm noktası oldu. On altıncı yüzyılda İtalyan
Rönesansmın tesiri şehrin mîmârî yapısını değiştirdi.
On yedinci yüzyılda yeni yolların açılması
düzenli bir büyümeyi sağladı. On sekizinci yüzyılda
çevredeki köylerle birleşmeye başladığı gelişmelerle
berâber zenginlerin evlerinin yer aldığı
gösterişli semtlerde ortaya çıktı.
Fransız Devrimi boyunca yaşanan siyâsî olaylar
Paris’in merkezi ağırlığını daha da pekiştirdi.
Napoleon dönemindeki geniş çaplı bayındırlık işleri
ve düzenlemeler şehrin modernleşmesinin ve
sanâyileşmesinin yolunu açtı.
İkinci Dünyâ Savaşındaki Alman işgâli sırasında
Direniş Hareketinin merkezi olan Paris yine
de pek az yıkım gördü. Savaş yaralarının sarıldığı
dönemde şehirde toplumsal gerginliklerin yanısıra
canlı bir fikir ortamı da hâkim oldu. Mayıs
1968’deki talebe hâdiseleri ülke çapında bir grev
dalgasına yol açtı. Bu gelişme Paris’in ekonomik
ve toplumsal meselelerinin daha dikkatli ele alınmasına
yol açtı.