ASETATLAR

ASETATLAR; Alm. Acetat, ¥r. Acétates, İng.
Acetates. Karbon, oksijen ve hidrojen ihtivâ eden
bir kısım kimyâsal bileşikler. Asetat terimi selüloz
asetatdan elde edilen tekstil iplikleri anlamında da
kullanılır.
Asetatlann üretimi: Asetatlann üretiminde asetik
asit (CH3COOH) temel madde olarak kullanılır.
Asidin sodyum oksitle reaksiyonundan sodyum
asetat; kalsiyum oksitle reaksiyonundan kalsiyum
asetat; magnezyum karbonat ile reaksiyonundan
magnezyum asetat ve kurşun oksitle reaksiyonundan
kurşun asetat elde edilir. Çinko ve manganın sülfürlerinin
asetik asitle reaksiyonundan da bu metallerin
asetatlan elde edilir. Asetik asit çözeltisinin
magnezyum, çinko ve demir gibi bâzı metallerle direkt
muamelesinden de bu metal asetatlar elde edilebilir.
Ester olarak adlandırılan bâzı asetat türleri
asetik asidin bir alkolle reaksiyonundan elde edilir.
Meselâ etilarefat esteri asetik asidin etil alkolle
muâmelesinden elde edilir. Esterlerin kendilerine
has hoş kokuları vardır. Halbuki diğer asetatların
böyle bir hoş kokusu yoktur.
Özellikleri: Genel olarak, metal asetatların
erime noktaları yüksektir ve bunların sulu çözeltileri
de elektriği iletir. Ester asetatların sudaki
çözeltileri ise elektriği iletmez. Çünkü bu bileşikler
iyonik bileşikler değildir.
Orta büyüklükteki bâzı asetatlar hayvan dokularında
yağ asitlerine dönüşebilmektedir. Keza
hayvan dokularında kolesterole de dönüşebilmektedir.
Kullanılışları: Asetatların geniş bir kullanma
sâhaları vardır. Bakır asetat Paris yeşili imâlâtmda
kullanılır. Diğer metal asetatlar bâzı baskı
işlemlerinde, demir ve alüminyum asetatları ise
boyamada mordant olarak kullanılırlar. Yanmaz
özellikli selüloz asetat, tekstil ve fotoğraf filmi
îmâlinde kullanılır (Bkz. Selüloz). Triasetattan,
tekstil ipliklerinde şekillerini koruyan ve büzülmeye
karşı mukavim olan ürünler elde edilir.
Polivinil asetat, yapıştırıcılarda kullanılan bir
plastiktir. Etil asetat ve amil asetat gibi uçucu esterler
boya ve laklar için çözücü olarak kullanılırlar. Nitroselüloz
ve film teşkil edici diğer bileşikler için iyi
bir çözücü olan butil asetat lak ve vernik endüstrilerinde
kullanılır. Amil asetat tat verici olarak kullanılır.