DÂRÜLMUALLİMİN

DÂRÜLMUALLİMİN; Sultan Abdülmecîd döneminde
rüştiyelere (ortaokul) erkek öğretmen
yetiştirmek üzere açılan okul (1847). Daha sonra
okulun programında yapılan düzenlemelerle iptidâilere
(ilkokul) ve idâdîlere (lise) de öğretmen yetiştirilmesine
başlandı. Böylece Dârülmuallimîn iptidâi,
rüştiye ve idâdî olmak üzere üç bölümdenmeydana geldi. Medrese öğrencilerinin alındığı
okulun iptidâiye kısmı iki, rüştiye ve idâdî kısımlarının
ise öğretim süreleri üç yıldı. Talebelerine
maaş bağlandı. Okulun iptidâi kısmında hesap,
coğrafya, kitâbet, târih, Farsça, cebir, hendese
(geometri), resim, Fransızca, kozmoğrafya, hikmet,
kimyâ; rüştiye kısmında Arabça, Farsça, coğrafya,
târih, inşâ, rik’a, hesap, hikmet, astronomi, kimyâ,
cebir, hendese usûl-ü defterî, resim; idâdî bölümünde
ise hesap, muâmelât, usûl-ü defterî, cebir,
mantık, târih, lisân-ı ecnebi, hüsn-i hat, resim, inşâ-
ı Türki, ilm-i Selefat, hendese, kozmoğrafya,
mebâdi-i ulûm-i tabiiye ve hıfzıssıhha dersleri öngörülmüştü.
Dârülmuallimler 1875 yılından îtibâren
yaygınlaştırılarak İstanbul dışında da açılmaya
başladı. Bosna, Girit, Amasya, Sivas, Kudüs,
Erzurum, Van, Musul, Aydın, Konya, Haleb, Elaziz
ve Trabzon gibi vilâyet merkezlerinde yeni
Dârülmuallimînler açıldı.
Dârülmualliminîn idâdî şubesi 1880 yılında kapatıldı.
Bunun yerine idâdî ve sultânîlere öğretmen
yetiştirmek üzere Dârülmualliminîn iptidâî ve rüştiye
şûbelerinin yanında bir de âlî şûbesi açıldı
(3 Kasım 1891). Her üç şûbede de öğretim şûbesi
ikişer yıl olarak tesbit edildi. Yeni yönetmeliğe
göre iptidâi şûbelerine gireceklerin yapılacak imtihanda
Arapça, sarf ve nahv, hüsn-i hat ve imlâ, kırâat-
ı Türkî’den başarı göstermesi, güzel ahlâk sâhibi,
sağlam ve 20-30 yaş arasında olması gerekiyordu.
Son maddeler diğer şubeler için de geçerliydi.
İptidâî şubesi mezunları veya eş seviyede bilgiye
sâhip olanlar, rüştiye şubesine kabul ediliyorlardı.
Rüştiye şûbesi ile idâdî ve sultânî okullarını
bitirenler, bir yıl içinde mürâcaat ettikleri takdirde
âlî şûbesine kayıt yaparabiliyorlardı.
İstanbul Dârülmuallimîn mektebinin âlî kısmı
1909’da kaldırılarak öğrencileri Dârülfünûn’a alındı.
Dârülmuallimîn mektebinin adı 1924’te Erkek
Öğretmen Okulu olarak değiştirildi.