EFTASÎLER

EFTASÎLER, Beni Eftas, Endülüs Emevî
devleti yıkıldıktan sonra Tavâif-i Mülûk adı
altında kurulan İslâm beyliklerinden birinin
adı. Eftasîler beyliği 1027-1094 arasında
Batalyos yöresinde yaşadı. Beyliğin kurulmasına
çalışanlardan ilki 1010 yılında
Emevî devletinin Batalyos valisi olan Sabur’dur.
Beyliğe adını veren Eftas’m Sabur’un
yerine geçen Abdullah bin Muhammed’in
dedesi olduğu tahmin edilir. Abdullah
bir süre Batalyos valisi olan Sabur’un mü-,
şavirliğini yaptı. 1022 Yılında Batalyos emîri
olunca Arapları kendi tarafına çekmek
için arap olduğunu, Yemen’in tanınmış
bir kabilesinden geldiğini ileri sürdü.
Emirliğinin ilk yıllarında ülkesi ibn Abbad ile Carmona emîri Muhammed’in saldırılarına
uğradı. Abdullah 1034’te ibn Abbad’-
m oğlu İsmail pusuya düşürüp yenilgiye
uğratılınca emirliğinin tanınmasını da sağladı.
Abdullah 1045 yılında ölünce oğlu
Ebu Bekr Muhammed el-Muzaffer yerini
aldı. Onun emîrliği süresince de Eftasî beyliği,
komşuları ibn Abbad ve İşbiliye (Sevilla)
emîri ibn Zi’n-Nûn ile savaşmak zorunda
kaldı. 1053 Yılında el Muzaffer, İşbiliye
emîri ibn Abbad ile yaptığı savaşta yenildi.
Bir süre sonra kuzey kaleleri, ülkesine
saldıran Fernando I’in eline geçti (1055).
El Muzaffer 1068 yılında öldü. Siyasî alanda
başarısız geçen emîrliği, kültür konusunda
Batalyos için yararlı oldu. Muzafferi
adlı elli ciltlik eseriyle ülkesinde edebiyatın
öncüsü sayıldı, ölümünden sonra oğlu El-
Mansur Yahya’ya karşı Ewora valisi olan
öteki oğlu Ebu Muhammed Ömer ayaklandı.
Bu yüzden Eftasî emîrliği ikiye bölündü.
1081’de Yahya’nın ölümü üzerine
kardeşi Ömer beyliğin yönetimini tek başına
ele aldı. Babası gibi bir edebiyatçı olan ömer
de siyasî alanda pek başarı sağlayamadı.
Bir süre sonra Castilla kralı Alfonso V’-
in saldırılarına karşı koyamayan Eftasî beyliği
Tuleytule’yi de (Toledo) ona kaptırdı.
Bunun üzerine Tavâif-i Mülûk emîrleri Murabıtları
yardıma çağırdı. Fakat haçlı ordularını
Zelaka savaşında yenen Yusuf bin
Taşfin (Murabıtların kralı) Endülüs’ten çıkmadı.
Zîr bin Ebu Bekr kumandasındaki
Murabıt ordusu Batalyos’u ele geçirdi, Ömer
ile iki oğlu Fazl ve Abbas’m öldürülmesiyle
Eftasî beyliği ortadan kalktı (1094). Bu
beyliğin kısa süren hayatına karşılık kültür
ve sanat alanındaki başarıları geniş bir alana
yayıldı, Endülüs İslâm kültürüne büyük
faydaları oldu,