Elgin mermerleri,

Elgin mermerleri, XIX. yy.ın başlarında
Thomas Elğin’in İngiltere’ye kaçırdığı mermerden
¿ski yunan eserlerine verilen ad.
1800 Yılı mayıs sonlarında, İstanbul’da İngiltere
büyükelçisi olarak bulunan Thomas
Elgin, Osmanlı hükümetinin izniyle Akropol’deki
sanat anıtlarını incelemek üzere
Yunanistan’a bir heyet gönderdi. Bu heye- .
tin dokuz ay süren çalışmaları sırasında Elgin,
kazı sonucunda çıkarılan bazı küçük
eserlerinin İngiltere’ye götürülmesi konusunda
sözlü izin aldı. Daha sonra kaymakam
Seyid Abdullah, mermerlerin götürülebileceği
konusundaki bu izni resmileştirdi.
On bir yıl süren (1803-1814) bu sistemli çalışmanın
günlük notlarıTda vardır. Mermerler
gemilerle İngiltere’ye gönderilmiş, bu
arada fırtına dolay isiyle* bu gemilerden bazıları
batmıştır. Kythera’nın Aulemon limanında
batan gemiden daha sonra dalgıçlar
birçok eser çıkarmışlardır.
Chateaubriand, lord Byron ve çağın birçok
aydını bu mermerleri Akropolis’ten İngiltere’ye
taşıdığı için Thomas Elgin’e sert
hücumlarda bulundular. Mermerler üzerine
ciddî bir çalışma yapan İtalyan arkeologu
Visconti, kaçırılan eserlerin sayısının 253 olduğunu
belirtir. Bunlar yalnız Atina Akropolis’inden
değil, Eleusis, Daphnion. Aigina,
Nemea, Mykenai, Tirynthos’tândır.
Bunların en tanınmışları Erekhtheion’un
heykel sütunu ve Parthenon’un alınlık kabartmalarıdır;
bazıları da Apteros Nike
tapınağmdandır. * Elgin mermerleri konusunda
lehte ve aleyhte tartışmalar yapıldı.
Bu hareketi kötüleyenler Give back the Elgin
marbles (Elgin mermerlerini geri verin)
sloganı ile harekete geçtiler. İngiliz
müzesi, kaçırılan eserlerin alçıdan kalıp- ‘
larını Yunanistan’a gönderdi. 1891’de Frederick
Harisson adında bir İngiliz aydını,
Nineteenth Century adlı dergide yayımladığı
yazıda, mermerlerin Yunanistan’a geri
verilmesi fikrini savundu. 1 Mart 1891’de
bu- derginin sahibi J. Knowles, buna bir
yazı ile cevap verdi. Bunda J. Knowles, Elgin
mermerlerinin geri verilmesinden söz, etmenin
ancak bir şaka olabileceğini belirterek
Harisson ile alay etti. Knowles modern
Yunanlıların bu eserleri muhafaza etme konusunda
itimat telkin etmediklerini ileri
sürdü. İskenderiyeli şair Konstantinos Kavaphis
bu tartışmaya Rivista Quindicinale
dergisinde bu konuda yayımlanan yazıların
eleştirisini yaparak katıldı ve Knowles’i
«paranoyak» diye nitelendirdi. Kavaphis, •
daha sonra da İskenderiye’den Atina’daki
Ethniki gazetesine bu konuda mektuplar
gönderdi,