EMÎLİANO – ROMAGNOLO

EMÎLİANO – ROMAGNOLO lehçesi.
Birbirine çok yakın iki değişik biçimi
olan Emiliano, Emilia, Mantova, Voghera
ve Pavia dahil Lombardia şehirlerinde ve
Romagnolo (Romagna’da konuşulur) Kuzey
İtalya lehçelerinden biri.
—  XVI. yy. da lehçe (özellikle Emilia
lehçesinde) edebiyatı gelişti; bu sırada
Bologna’lılar ağızlarının yazı Ualyancası’ndan
giderek ayrıldığını hissettiler. Bu lehçede
yazan ilk şairlerden biri îppolito Pincetti’dir
(öl. 1595); ama ilk büyük şair Giulio
Cesare Croce’dir (1550-1609); bu şairin
yarattığı kahramanın (Bertoldo) ünü eyalet
sınırlarını çok aştı. Ayrıca Paolo Ferra-,
ri’nin (1822-1889) La Butega del Capler ve
La Medseina d’onna Ragazza, Maleda’sı Emiliano-
Romagnolo lehçesinin edebî canlılığını
tanıttılar.
Vurgulu latin kısa e’si XVI. yy. da diftonglaştı
(miert, italyancada merito); .ama bu
diftong, bugün sadeleşerek kapalı e veya i
(fivra veya fevra, İtalyancada febbre) oldu;
latin o’su serbest hecede ö (nöra, italyancada
nuora); kapalı hecede ise açık o verir
(ot, italyancada otto), A, oldukça kapalı
veya açık e’ye dönüşür (fè, nés, İtalyancada
fare, nasö). Uzun u, il olur; Bologna’da
Latincedeki uzun i, kapalı e verir (pùrté italyancada
partito), ayrıca Latincedeki uzun
o Bologna’da (mrous, italyancada amoroso),
ou, Emilia’nın batısında kapalı o veya u
(fior, fiur; italyancada fiore), Romagna’da
ou veya kapalı o (crouzn veya eros, italyancada
croce) verir, iki ünsüz arasındaki ilk
hece ünlüsü düşme eğilimi gösterir; bu düşme,
başa bir a eklenerek doldurulur (armor,
>■ italyancada rumore). A dışındaki son ünlüler
genellikle düşer (gal, fium italyancada gallo,
fiume). Şırlamaklar benzeşirler (lés, italyancada
legge); iki ünlü arasındaki titreşimsiz
kapantılılar zayıflar: k > g, p > v ve
t > d (pegura, straferrâ İtalyancada pecora,
Strada ferrata). Morfoloji yönünden en ilgi
çekici olgular şunlardır: sıfatların çoğul
yapılmaları (be; italyancada belli; bèli, italyancada
belle); avere (andep, italyancada
ando) fiilinden örneksenen sonu -epp ile biten
birinci grup fiillerin perfeetum üçüncü
tekil şahıslarının genelleşmesi; birinci grup
fiillere özgü fiil çekim eklerinin genelleşmesiyle
fiil sisteminin sadeleşmesi; bazı fiillerin
perfeetum’unda kuvvetli ve zayıf biçimlerin
birarada yaşaması (mès veya- mité,
italyancada misi),