ENTROPİ

ENTROPİ i. (yun. entrope, dönüş>fr. ent–
ropie’den). Jeomorfoloji. İnsan etkisiyle meydana
gelen değişiklik: Engebelerin evriminde
görülen bazı değişiklikleri entropi’ye bağla-.
mak gerekir. Bk. ansİkl.
— Psikoleng. Aynı stimulus’a verilebilecek
cevapların öncelik derecelerini, yani bu cevaplardan
bazılarının öbürlerine oranla daha
sık kullanılma eğilimini ölçen sayı. Bk. ansİkl.
f dQ
— Termodinamik. S = | —— fonksiyonu-
J T
na Clausius’un verdiği ad. Bu fonksiyonda
dQ, tersinen sonsuz küçük bir dönüşüm
söz konusu olduğu zaman bir sistem
için sağlanan ısı miktarı ve T, bu ısı miktarını
gerektiren mutlak sıcaklıktır. Bk. ansİkl.
—  Jeomorfoloji. Yüzey şekillerinin evrimini
etkileyen entropi olayları çeşitlidir: ekili
yerlerde ve aşırı derecede otlatma yapılan
topraklardaki aşınma, bir barajın anafor
bölgesindeki alüvyon birikmesi v.b. Uygulamalı
jeomorfolojinin en çok kullanılan
dallarından biri olan entropik jeomorfogenez
incelemesi çok önemlidir;1 çünkü bu inceleme,
tabiî evrime insanın yaptığı yıpratıcı
etkileri önceden görmek ve önleyici tedbirleri
almak imkânını verir; gerçekten de,
bu etkiler bir kere harekete geçince bunları
önlemek çok güç, hattâ imkânsız olur.
—„ Psikoleng. Bir stimulusa verilebilecek
cevaplar ne kadar çok olursa, cevapların hiyerarşi ehtropi’si de o kadar artar. Belli
sayıdaki mümkün cevapların hepsi de aynı
sıklıkta ise entropi en yüksek seviyededir.
Cevaplardan biri veya ikisi sık, öbürleri seyrekse
entropi zayıftır. Demek ki, bir sonraki
stimulus alıcıyı duraksatırsa entropi artar.
Alıcı ne kadar büyük bir duraksama
içindeyse, yapılan gözlem de bilgi yönünden
o kadar zengin olur. H entropisi şu formülle
hesaplanır:
H = — 2 P/ Log 2P/,
Burada H entropiyi; i, stimulusa verilen bir
cevabı; Pi, bu cevabın sıklığını; nihayet 2
de formülün bu stimulusa verilebilecek bütün
cevapları kapsadığını belirtir. Görülüyor
ki, cevapların dağılım entropisi bunlardan
her birinin taşıdığı ortalama bilgi miktarını
ölçer.
Entropi kavramı, Shanon ve Weaver’in bildirişim
kuramından çıkmıştır (1949).
— Termodinamik. Bir sistem ısı aldığı zaman
dQ pozitiftir ye entropi büyür; eğer
ısı verirse, dQ negatiftir ve entropi küçülür. g
Denge durumları sonucunda meydana gelmiş 1
tersinir dönüşümlerden yararlanarak hesaplanması
gereken bir sistemin entropi değişimi,
ancak bu sistemin ilk ve son* durumuna
bağlıdır ve bu geçişin oluşma şekline
bağlı değildir. Bir sistem’ başlangıçtaki durumuna
döndüğü zaman, bu değişim sıfırdır,
yani bu sistemi başlangıçtaki durumuna
getiren ve tersinir bir devre boyunca entropi
sabit kalır. Bir sistemin entropisi, onun düzensizlik
derecesini belirler. Yalıtılmış bir
sistemde entropi asla küçülmez; tersinir dönüşüm
halinde sabit kalır; tersinmez dönüşüm
halinde büyür. Pratikte yalıtılmış
bir sistemin entropisi çoğalma eğilimindedir;
bu da sistemde enerjinin düştüğünü gösterir.