Aristeas5m Mektubu

Aristeas5m Mektubu, İskenderiye’de Museviliği
yaymak amacıyla büyük bir olasılıkla
İÖ 2. yüzyılın ortalarında uydurulmuş
sahte tarihli düzmece metin. O sıralarda
sayı ve saygınlık bakımından İskenderiye’de
belirli bir yer edinmiş olmasına ve antisemitizmin
henüz ciddi olarak yaygınlaşmamış
olmasına karşın, Yahudi topluluğu çekişme
içinde bulunuyordu. Kimi Yahudiler Yunan
kültür ve felsefesini benimserken, kimileri
de Helen kültürüyle herhangi bir yakınlaşmaya
kesinlikle karşı çıkmaktaydı. Bu koşullarda’
Aristeas’m Mektubu’nu kaleme
alan kişinin, putperestlere Museviliği uygun
bir bakış açısıyla sunmayı ve dinsel kurallara
katı biçimde uyulmasını Helen Yahudileri
için çekici kılmayı amaçladığı anlaşılmaktadır.
IÖ 2. yüzyılda yaşamış bir yazarın
adını kullanan bu kişi, Kitabı Mukaddes’in
ilk beş kitabım oluşturan îbranice Tevrat’ın
daha o zaman Yunancaya çevrildiğini göstermeye
çalışmaktaydı. Metinde kendisini
İskenderiye’de II. Ptolemaios Philadelphus’un
(İO 285-246) maiyetinde önemli bir
mevki sahibi olan Musevilik hayranı bir
putperest olarak tanıtmaktaydı. O dönemin
Helen kültürünün edebiyat kalıplarım ve
İskenderiye sarayına özgü sanat dilini kullanmasına
karşın, Yunan üslubu ve yaptığı
çeşitli tarihsel yanlışlıklar, onu ele vermektedir.
Aynca Yahudi kölelerin durumuyla
yakından ilgilenmesi, Filistin Yahudilerini
anlatırken çizdiği romantik tablo ve hangi
hayvan etlerinin yenebileceğine ilişkin Musevilik
kurallannm ardında yatan anlayışı
açıklama çabalan onun putperestten çok bir
Yahudi olduğunu göstermektedir.
Günümüz bilginlerinin bu metinden “mektup”
olarak söz etmelerinin nedeni, Aristeas
tarafından kardeşi Philokrates’e hitaben
yazılmış olmasıdır. Mektuptaki öyküyü
oluşturmak için yararlanılan kaynaklar şunlardır:
Mısır Yahudilerine ilişkin resmî arşivlerden
alınma bir rapor, Ptolemaios’un
yasa fermanlan, saray dosyalannda ya da
İskenderiye Kitaplığı’nda saklanan idari
yazışmalar, krallık idealleri üzerine bir inceleme,
Yahudi din kurallan üzerine bir
savunma. Mektup’tan ilk kez doğrudan
alıntı yapan yazar, Yahudi tarihçi Flavius
Josephus (İS 1. yy) olmuştur. İlk Hıristiyanlann
bazıları da bu yapıttan yararlanmış,
ama Yahudiliğin savunulduğu bölümlere
değinmemeye özen göstermişlerdir