Andrezit

andezit, yeryüzündeki volkanik bölgelerin
çoğunda görülen ve geniş bir aile oluşturan
kayaçlann ortak adı. Andezitler daha çok
yüzey çökelleri biçiminde, daha ender olarak
da yatak seti ve yanardağ tıkacı biçiminde
görülür. Çökellerin çoğu normal lav
akıntılan olmayıp, akıntı breşleri, çamur
akıntılan, tüfler ve başka kayaç parçaları
biçimindedir; Roma yakınlanndaki peperino
çökelleri ile AFC’nin Eifel bölgesindeki
trakit tüfleri andezit örnekleridir. Yalnız
And Dağlan (andezit adı ilk kez bu dağlardaki
bir lav dizisine verilmişti) değil, Orta
ve Kuzey Amerika cordillera’larmın (sıradağlar)
çoğu da büyük ölçüde andezitten
oluşur. Bu kayaç türü, Büyük Okyanus
havzasında neredeyse tüm kıyı boyunca
uzanan yanardağlarda bol miktarda görülür.
Pelee, Soufriere, Krakatoa, Bandaisan,
Popocatepetl, Fuji, Ngauruhoe, Shasta,
Hood ve Adams gibi yanardağlardan bol
miktarda andezit kayaçlar püskürmüştür.
Andezit genellikle ince taneli bir hamur
içinde dağılmış iri kristalli kayaçlar biçimindedir;
bileşimi kabaca volkanik kökenli bir
tür derinlik kayacı olan diyorite denk düşer.
Başlıca bileşenleri bir plajiyoklaz feldispatı
olan andezin ile piroksen ya da biyotit gibi
ferromagnezyum mineralleridir. Bileşiminde,
potasyum açısından zengin bir feldispat
olan sanidin de, az miktarda bulunabilir.
Feldispat ve ferromagnezyum minerallerinin
görece iri kristalleri genellikle çıplak
gözle görülebilir. Bunlar çoğu kez billursu,
bazen donuk görünüşlü olan ince bir kaya
tabanında bulunur.
Bu kayaç ailesinin üç altbölümü vardır:
Bazen ayn bir aile sayılan kuvarslı andezitler
ya da dasitler; hornblentli ve biyotitli
andezitler; piroksenli andezitler. Dasit(*)
grubu kayaçlann yapısında, çoğu kez küçük
kabarcıklar ya da kristaller biçiminde görülebilen,
bazen de kaya tabanındaki çatlaklann
arasına çok ince taneler biçiminde
yerleşen kuvars bulunur. Hornblentli ve
biyotitli andezitler feldispat bakımından
daha zengin, genellikle uçuk pembe, sarı ya
da gri renklidir. Piroksenli andezitler en çok
görülen andezit türüdür ve yeryüzünde
bazalta yakın oranlarda bulunur. Bunlar
daha koyu renkli, daha yoğun ve daha bazik
(daha az silis içeren) kay açlardır.
Büyük Okyanus kıyısının andezit-dasitriyolit
kayaç topluluğunu, Büyük Okyanus
havzası adalannın olivin-bazalt-trakit topluluğundan
ayıran coğrafi çizgiye andezit hattı
adı verilir. Temelde petrografi yöntemleriyle
belirlenen bu hat, Büyük Okyanusun
batısında Alaska’dan, Japonya, Mariana
Adalan, Palau Adalan, Bismarck Takımadalan,
Fiji Adaları ve Tonga Adaları
yoluyla Yeni Zelanda’nın doğusuna kadar
uzanır. Büyük Okyanusun doğusunda yeterince
tanımlanmamışsa da, Kuzey ve Güney
Amerika’nın batı kıyılarını izlediği sanılmaktadır.
Bu çizginin, Büyük Okyanusun
güneyindeki konumu ise belirlenememiştir.