öğrenim yardımı

öğrenim yardımı, öğrencilerin eğitim giderlerini
karşılamaya yönelik yardım programı.
Karşılıklı ya da karşılıksız burs,
araştırma bursu, öğrenci kredisi gibi değişik
türleri kapsar. Bursların çoğu uzun vadeli
ve düşük faizli borç biçimindedir. Birçok
ülkede devlet öğrenim yardımı barınma ve
beslenme giderlerinin bir bölümünü ya da
tümünü karşılarken, bu zorunlu harcamalar
dışında ayrıca harçlık veren ülkeler de
vardır. Özel kuruluşlardan ya da devletten
yardım alan öğrencilerin oranı bütün dünyada
oldukça yüksektir.
Öğrencilere yardım programları 20. yüzyılın
ikinci yarısında yükseköğretimin bütün
dünyada hızla yaygınlaşmasında büyük rol
oynadı. Böylece yoksul ve çalışkan öğrenciler,
daha önce yalnızca seçkin ve varlıklı
kişilerin yararlanabildiği yükseköğrenim
olanaklanndan giderek daha çok yararlanmaya
başladılar. Günümüzde birçok ülkede
eğitim parasızdır ya da sembolik bir ücret
alınır. Eğitimin kural olarak parasız olduğu
ülkeler arasında SSCB, Doğu Avrupa ülkeleri,
İskandinavya ülkeleri, Tayvan ve Çin
sayılabilir. İngiltere gibi öğrenim harçlannın
oldukça yüksek olduğu ülkelerde bile
öğrencilerin çoğu, hükümetçe ve üniversitelerce
desteklenen burs programlarından
yararlanır. ABD’de de çeşitli büyük burs
programları vardır, ama devletten yardım
alan öğrenci sayısı daha azdır. ABD’li
öğrenciler daha çok üniversitelerden, şirket
ve kuruluşlardan, dinsel ve toplumsal örgütlerden
yardım alır.
Türkiye’de Anayasa’nın 42. maddesi devleti,
maddi olanaklardan yoksun başarılı
öğrencilerin öğrenimlerini sürdürmesi için
gerekli önlemleri almakla yükümlü kılar.
Bu amaçla az gelişmiş yörelerin okulsuz köylerindeki çocuklar için yatılı bölge okulları,
kimsesiz ve korunmaya muhtaç çocuklar
için yetiştirme yurtları açılmıştır. Başta
Milli Eğitim Bakanlığı olmak üzere birçok
bakanlık ve kuruluş yatılı meslek liseleri
açarak ortaöğretim düzeyinde öğrenim olanağı
sağlamaktadır. Askeri liseler, harp
okulları, polis kolejleri ve enstitüleri, sağlık
meslek liseleri, tarım meslek liseleri, öğretmen
liseleri, adalet meslek lisesi gibi okullar
yatılılık olanaklarıyla dar gelirli gençlere
öğrenim olanağı sağlamaktadır.
Özellikle yükseköğrenim görmüş eleman
gereksinmesini karşılamak amacıyla çeşitli
bakanlıklar ve kuruluşlar yurtiçinde ve yurtdışında
burslu öğrenci okutmaktadır. Bursla
öğrenim gören gençler genellikle bunun
karşılığında zorunlu hizmetle yükümlüdür.
Yükseköğretimde kullanılan yaygın bir yardım
yöntemi, Yükseköğretim Kredi ve Yurtlar
Kurumu’nun verdiği karşılıklı kredilerdir.
Bu kurumdan kredi alan öğrenci,
öğrenimini tamamladıktan iki yıl sonra
kredi borcunu ödemeye başlamaktadır. Aynca,
her düzeyde öğrenim gören öğrencilere
kişiler ve tüzel kişiler, özellikle vakıflar
çoğunlukla karşılıksız burs ve yardım sağlamaktadır.