Atman

atman, Hindu felsefesinde, benliğin sonsuz
tözü olarak anlaşılan temel kavram. Ölümden
sonra varlığım sürdüren bu tözün yeni
bir yaşama aktanldığı ya da varoluşun
bağlanndan kurtulduğu kabul edilir. İlk
Veda metinlerinde çoğunlukla bir dönüşlü
zamir (kendi) olarak yer almakla birlikte,
sonraki Upanişad’larda giderek felsefi içerik
kazanır. Buna göre, öteki organ ve yetilerin
işlevlerini yerine getirmesini sağlayan atman’dır
ve aslında bunlann tümü de atmana
hizmet eder. Tıpkı evrenin işleyişinin
temelinde Brahman’ın (mutlak) oluşu gibi,
kişinin bütün etkinliklerinin temelinde de
atman vardır. Atman, evrensel Brahman’ın
bir parçasıdır; Brahman ile konuşabilir ve
hatta onunla bütünleşebilir. Büyük bir
önem verildiği için, bazı çevrelerce Brahman
ile özdeşleştirilmiştir. Hindu felsefesinin
değişik sistemleri (darşana) içinde (atman
kavramını puruşa terimiyle karşılayan)
Samkhya ve Yoga okullan ile tutucu Vedanta
okulunda atman’a özel bir ağırlık
verilir, ama her sistemin yorumu kendi
genel dünya görüşünü yansıtır.