Auschwitz

Auschwitz, a u sc hw it z *b ir k e n a u olarak da
bilinir, Lehçe o £w iş c im , Nazilerin, Polonya’nın
Galiçya’daki Oswiecim kenti yakınlarında
kurduğu en büyük toplama ve imha
kampı. Heinrich Himmler’in emriyle
27 Nisan 1940’ta kurulan ilk kampa, PolonyalI
siyasal tutuklulardan oluşan ilk grup 14
Haziran’da getirildi. “Auschwitz I” olarak
bilinen bu küçük kamp, daha sonra başta
PolonyalIlar ve Almanlar olmak üzere siyasal
tutuklular için kullanıldı. Ekim 1941’de
yöredeki Brzezinka (Almanca Birkenau)
köyünün hemen dışında “Auschwitz II”
kuruldu. Gaz odası olarak kullanılan hamamlar
(Badeanstalten), cesetlerin depolandığı
kadavra mahzenleri (Leichenkeller)
ve yakma fırınları (Einâscherungsöfen) kuran
SS’ler burayı giderek çok büyük bir
imha kompleksine dönüştürdüler. Bu uygulama,
“kesin çözüm”e, yani Avrupalı Yahudilerin
yok edilmesi amacına yönelikti.
Sonradan “Auschwitz III” olarak adlandırılan’
Dwory köyü yakınlarındaki bir başka
kamp, Mayıs 1942’de yöredeki IG Farben’a
ait büyük kimya ve sentetik lastik fabrikalarına
işgücü sağlayan bir tutsak-işçi kampı
haline getirildi. 1940-45 arasında tüm Auschwitz
kamplarının komutanlığını SS Yüzbaşısı
(Hauptsturmführer) Rudolf Franz Hoess
yürüttü.
Yük arabalarıyla kamplara getirilen Yahudi
tutuklular önce “ayıklama” (Selektion)
işleminden geçirilirdi. Çalışabilecek durumda
olan erkekler ve kadınlar zorunlu çalışma
kampına gönderilirken, yaşlılar ve güçsüzler
ile çocuklar ve anneleri öldürülürdü.
Zorunlu çalışma kamplarında da aşın çalışma,
hastalık ya da açlık nedeniyle güçten
düşenler belirli aralıklarla “ayıklama”ya
tabi tutulurdu. Ayrıca birçok tutuklu tıbbi
deneyler için ayrılırdı. Örneğin bazı erkekler,
kolay ve ucuz kısırlaştırma yöntemleri
bulmak için kullanılırken, ikizler de öldürülerek
Âri soyunu çoğaltmaya yönelik araştırmalarda
kullanmak üzere üzerlerinde
otopsi yapılırdı. Kampın ünlü doktoru Josef
Mengele, ikizler üzerindeki deneyleri yürütmenin
yanı sıra, “ayıklama” işlemlerinde
de gözetim görevi yapıyordu.
Sovyet ordularının ilerlemesi üzerine,
Auschwitz yavaş yavaş boşaltılmaya başlandı.
Kalan tutuklularm büyük bölümü 17
Ocak 1945’te kamptan alınarak Dachau,
Mauthausen ve öteki Alman kamplarına
taşındı. On gün sonra kampa ulaşan Sovyet
birlikleri burada 7.650 tutuklu buldular.
Auschwitz’de çeşitli biçimlerde ölenlerin
toplam sayısına ilişkin tahminler, 1-2,5 milyon
arasmda değişir, bazı tahminler 4
milyona kadar çıkar. Ayrıca bak. Hurban