Cinema-verite

cinema-verite, Fransa’da 1960’larda gelişen
ve insanları günlük yaşamları içinde,
doğal hareketleri ve gerçek konuşmalarıyla
yansıtan sinema hareketi. Yaygın olarak
kullanılan ses ve görüntüyü birlikte kaydetme
tekniği yerine, sinema sanatçısı önce
geçmekte olan konuşmaları, yapılan söyleşileri
ve öne sürülen görüşleri ses bandına
alır. Buradan en iyi malzemeyi seçtikten
sonra da, genellikle elde taşınabilir bir
kamerayla bu seslere en uygun görüntüleri
çeker. Film ‘daha sonra montaj odasında
birleştirilir.
Cinema-verite, özellikle Sovyet sinema yönetmeni
Dziga Vertov’un(*) kuramlarıyla
yapıtlarından, İngiliz belgesel sinema hareketinden,
II. Dünya Savaşı sonrası İtalya’sının
Yeni Gerçekçiliğinden, 1950’lerde gene
İngiltere’de ortaya çıkan ve sıradan durumların
önemini vurgulayan Özgür Sinema(*)
hareketinden önemli ölçüde etkilenerek
gelişmiştir. Sanatsal anlatımdan uzaklaşıp
röportaja yaklaştığı yolunda eleştirilmiş,
ama giderek daha da gerçekçi olmaya
yönelmiş ve belgesel film yapımına farklı bir
yaklaşım getirmiştir. Fransa’da cinemaverite’
nin en önemli örnekleri Jean Rouch’
un Chronique d’un eti (1961; Bir Yaz
Günlüğü) ve Chris Marker’ın Le joli mai
(1962; Güzel Mayıs) adlı filmlerdir.
Ucuz sayılabilecek, elde taşınabilir, aynı
zamanda da profesyonel kullanıma son
derece uygun 16 mm’lik kameraların ve
eşzamanlı ses kayıt sistemlerinin ortaca
çıkmasıyla, hemen hemen aynı dönemde
ABD’de de benzer bir hareket gelişmiştir.
Bazen cinema-verite, bazen de “doğrudan
sinema” (direct cinema) olarak adlandırılan
bu hareketin amacı, kamera için herhangi
bir düzenleme yapmaksızın bir insan, bir an
ya da bir olaydaki gerçekliği yakalamaktır.
Bu alanda ürün vermiş başlıca ABD’li
sinemacılar Primary (1960; İlk Elden) filmini
yapan Ricky Leacock, Titicut Follies’i
(1967; Titicut Revüsü) çeken Frederick
Wiseman, Monterey Pop (1968) filmiyle
Donn Pennebaker ve Salesman’la (1969;
Satıcı) Maysles kardeşlerdir. Bu ilginç yapıtlar
daha çok okullarda ve eğitici yayın
yapan televizyonlarda gösterilmiştir.