Connecticut

Connecticut, ABD’yi oluşturan eyaletlerden
biri. ABD’nin kuzeydoğu kesiminde,
New England bölgesindeki, Long Island
Boğazı üzerinde yer alır. Batıda New York,
kuzeyde Massachusetts, doğuda Rhode Island
eyaletleriyle çevrilidir. Başkenti Hartford’dur.
Connecticut yöresinde başlangıçta Algonkin
Yerlileri yaşıyordu. 1630’larda Massachusetts
Koyu Kolonisi’nden gelen Püritenlerce
yerleşime açıldı. Hartford, Wethersfield,
Windsor ve Saybrook gibi Connecticut
Irmağı vadisindeki yerleşimler 1635’te
kuruldu. New Haven’daki yerleşim ise
1638’de oluştu. İki yerleşim grubu 1662’de
bir kraliyet beratıyla birleştirildi. 19. yüzyıl
başında dokuma fabrikaları kuruluncaya ve
1850’de sanayide çalışan işçi sayısı tarım
kesimindeki istihdamı geçene değin Connecticut
tarımsal bir bölgeydi. Eyalet bugün
de bir sanayi merkezidir.
Connecticut 12.997 km2’lik yüzölçümüylef
ABD’nin üçüncü en küçük eyaletidir. Üç
bölgeye ayrılır: Kuzeybatı «ucunda 700 m
yüksekliğe ulaşan ve Berkshire Tepeleri
olarak da adlandırılan Batı Yükseltileri,
eyaletin en yüksek kesimlerini içine alır-
Orta Düzlük, kumtaşı ve şistlerin doldurduğu
bir çöküntü alanıdır; bu kesimdeı çok.
sayıda küçük sırt ve geniş ırmak vadileri
bulunur. ‘Eyâletin üçüncü bölgesini oluştüran
Doğu Yükseltileri, Batı’Yükseltileri gibi*
çok sayıda ırmağın akaçladığı engebeli bir
yapı gösterir.
Eyalette iklim ılımandır; kış ayları sıcaklık
ortalaması 0°C’nin biraz altına düşerken,
yaz aylarında 21°-24°C arasında değişir.
Yağışlar düzenlidir. Connecticut’ın havasının
en belirgin özelliği değişkenliğidir; haftadan
haftaya,, hatta günden güne soğuk,
dalgasının yerini sıcak dalgası ya da( fırtınalı
havanın yerini açık1 hava alabilir. ■
Eyalete yerleşen ilk koloniciler İngilte
Püritenleriydi. Püritenlerin Kongregasyon
Kilisesi1 1818’e değin varlığını korudu/
19. yüzyılda Avrupa’nın güney ve doğu
kesiminden buraya yönelen göç hızlandı.
1900’den 1970’e değin nüfusun büyüme hızı
ülke ortalamasının üstündeyken,- sonraki
10 yılda belirgin bir düşüş göstererek ortalamanın
altında ‘kaldı.
Bugün eyalette Siyâhlar nüfusun yalnızca?
yüzde 7’sini oluşturuf. Eyalet büyük ölçüde
kentleşmiştir ama*büyük kent yoktur. Çoğü’
kentsel alanın başlıca özelliği olan yoğun
nüfus toplanması Connecticut^ görülmez.
Tarımın eyalet ekonomisinde küçük bir
yeri vardır. Connecticut’ta çiftlik sayısında
olağandışı bir düşüş görülmüştür. Ama
mandıracılık bugün de önemini koruduğu
gibi, yerel tüketime yönelik sebze de yetiştirilir.
Tek önemli ihraç ürünü, ağırlıkla puro
üretiminde sarma yaprağı olarak kullanılan
tütündür. Eskiden önemli bir gelir kaynağı
olan balina avcılığı artık yapılmamakta,
istiridye avcılığı ise sürdürülmektedir.
Son demir madeni ocaklarının 20. yüzyıl,
başlarında kapatılmasıyla, ma’derfciliic ‘büyük
gerileme göstermiştir. Yörede bugün
yalnızca kum, çakıl ve taş* çıkarılır. Başlan-,
gıçta ormanlık bir bölge olan Connecticut’ın
özgün orman örtüsü, kesimler sonucunda
bütünüyle yok olmuştur. Bugün eyaletin
üçte ikisini kaplayan karışık ormanlar sonradan
ağaçlandırma yoluyla oluşmuştur.
Eyalet ekonomisi, işgücünün üçte birini
istihdam eden imalat sanayisine dayanır.
Silah ve askeri donanım, iğne, saat, gümüş
eşya, dikiş makinesi, bakır ve pirinç eşya
başlıca ürünleridir.
ABD Sahil Koruma Akademisi’nin bulunduğu
New Haven, New England’ın en
büyük limanlarından biridir. Boston ile
New York arasındaki yoğun ulaşım koridoru
üzerinde yer alan kara ve demir yolları
eyaleti boydan boya aşar. Az sayıdaki
karayolu kıyı kesimlerindeki ve Connecticut
Irmağı Vadisindeki yoğun nüfuslu yerleşimlere
hizmet verir. Eyalette tarihsel önem
taşıyan yerler ve anıtlar da çok sayıdadır.
Connecticut’ta 30 eyalet ormanı, 88 eyalet
parkı vaxdir. Tiyatro, kültürel etkinliklerin’
önemli bir bölümünü oluşturur. Strâtford’
daki Amerikan Shakespeare tiyatrosu, New
Haven’daki Long Wharf başlıca, etkinlik
merkezleridir. Yale Üniversitesine’ bağlı,
1701’de kurulan Yale Tiyatro Okulu ülkenin
en ünlü okullarından biridir. Nüfus
(1986 tah.) 3.189.000,
Connecticut Irmağı, ABD’de, New England
bölgesinin en uzun ırmağı. New Hampshire’ın
kuzey kesimindeki Connecticut göllerinden
doğar. New Hampshire içinde 14
km kadar yol aldıktan sonra New Hampshire
ile Vermont -arasındaki sınırı oluşturur.
Ardından Massachusetts ve Connecticut’tan
geçerek 655 km’lik çığırının sonunda Long
Island-Boğazına dökülür: Irnlağm’akaçlama
alanı 28.710 km2’dir. Irmağın 23 ana kolunun
çoğu, küçük enerji barajları, su depolama
havuzlan ve fabrikalann serpiştirildiği
dar vadilerden akan, çoğunlukla kısa ve
hızlı akarsulardır. Irmağa sağdan katılan
kollar arasında Passumpsic, White, Deerfield
ve Farmington, soldan katılanlar arasında
ise Ammonoosuc ve Chicopee ırmaktan
sayılabilir. .Connecticut Irmağı, ABD’nin
hidroelektrik enerji üretimi bakımından
eksiksiz değerlendirilen akarsularından biridir..
1936’daki sel felaketinden, sonra 20
baraj ve su bendinin yapımını öngören bir
federal proje uygulamaya konmuştur. Vermont
eyaletindeki Wilder’da bulunan bir
barajın su setinin uzunluğu 74 km’dir.
Irmağın 97 km’lik aşağı çığırında gelgit olayı
götülür. Connecticut adının Mohikan Yerli
dilinde “ûzun ırmak” anlamına gelen bir
sözcükten türediği sanılmaktadır.