Cord Zeydan

Cord Zeydan, c I r c I z e y d a n olarak da bilinir
(d. 14 Kasım 1861, Beyrut – ö. 21 Ağustos
1914, Kahire), tarihsel romanları ve incelemeleriyle
tanınan edebiyatçı ve gazeteci.
Yoksul bir Hıristiyan aileden gelen Corci
Zeydan, düzenli bir öğrenim görmediğinden
kendi kendini yetiştirdi. Bir süre Kahire’de
ez-Zaman gazetesinde çalıştı. 1886’da
gittiği Londra’dan dönüşünde Kahire’ye
yerleşti. El-Muktetef gazetesinin yazı kurulunda
görev aldı. 1892’de el-Hilal adlı
edebiyat dergisini çıkardı ve yaşamının
sonuna değin bu derginin yayımıyla uğraştı.
Le Corbusier’nin yaptığı Sainte-Marie-de-la-Tourette Manastırı,
Eveuse-sur-Abresle, Fransa
Ana Vaytncılık Arşivi
dinsel yapı projesi sipariş edilmesini sağladı.
Bunlardan Ronchamp’daki, lirik nitelikler
taşıyan Notre-Dame-du-Haut Kilisesi’nde
(1950-51) Le Corbusier’nin ünlü işlevcilik
ilkesinden ödün verdiği izlenir. Dış
duvar, görsel etki sağlamak uğruna gerektiğinden
iki kat daha kalın tutulmuş, asma
gibi görünen çatı, aslında çok sayıda kirişle
gerçekleştirilmiştir. Lyon yakınlarında bulunan
Eveux-sur-Abresle’daki Sainte-Mariede-
la-Tourette Manastın ise, daha kaba
ve yalın görünümlüdür. Kare planlı yapı,
doğal çevrenin içinde betondan bir kale
görünümündedir. Le Corbusier yapının üç
katlı cam cephesine “müzikal” aralıklarla
yerleştirdiği cam panellerle lirik bir etki
yaratmayı amaçlamıştır.
Le Corbusier Fransa dışındaki büyük işlerini
de ancak 1950’den sonra gerçekleştirebildi.
Yeni başkent Çhandigarh’ın yapımına
girişen Pencap hükümeti, 1951’de onu mimarlık
danışmanlığına getirdi. Böylece Le
Corbusier yaşamında ilk kez, kent planlama
ilkelerini metropoliten ölçekte uygulama
olanağını buldu. Yüksek Mahkeme, Hükümet
Binası ve Eyalet Meclisi’nin tasanmlannda
yerel geleneklerle hiçbir ilişki kurmamıştı.
Brüt beton duvarlar, betondan dev
boyutlu güneş kınalarla korunmuş pencereler,
heykel gibi işlenmiş cepheler, kıvrımlı
saçaklar ve ‘anıtsal rampalann kullanıldığı
bu yapılar, çok geçmeden dünyanın her
yanındaki mimarları etkiledi. Le Corbusier
1960’larda da Tokyo’da Batı Sanatı Ulusal
Son yıllarında kısa sürelerle İstanbul ve
Filistin’de de bulundu.
Corci Zeydan’ın ilk yapıtı, karşılaştırmalı
filoloji kurallarının Arap diline bir uygulaması
olan el-Elfazü’l-Arâbiye ve’l-Fehefetü’l-
Lugaviye’dir (1904, 2. bas.). Çoğu edebi
açıdan değer taşımayan 22 tarihsel romanından
ilki olan Rivayetü’I-Memlûkü’ş-Şerid’i
1891’de yayımladı. Romanlannda
Arap yayılmacılığının başlangıcından Memlûkler
dönemine değin İslam tarihinin ilk
dönemlerini, 18 ve 19. yüzyıllarda geçen
olayları konu almıştır.
En önemli tarihi yapıtı Tarihü’t-Temeddünü’l-
lslam’du (1902-06, 5 cilt). Bazı Batılı
tarihçilerin yapıtlarını temel alarak ve Arap
kaynaklarıyla zenginleştirerek yazdığı özellikle
Doğu’daki yaşam biçimine ilişkin aynntılı
bilgiler içeren bu çalışma birçok Doğu
dilinin yanı şıra Zeki Megamiz tarafından
Medeniyet-i İslamiye Tarihi (1913, 5 cilt; yb
İslam Medeniyeti Tarihi, 1971-78, 5 cilt)
adıyla Türkçeye de çevrilmiştir. Corci Zeydan
bu yapıta el-Arab Kablü’l-lslam (1908;
İslam Öncesi Araplar) adıyla bir de ek
yazmıştır. Brockelmann’m çalışmalarından
da yararlanarak yazdığı son yapıtı Tarihü’l-
Adabü l-Arabiye’nin (1911-22, 4 cilt;
Arap Edebiyatı Tarihi) son bölümünde 19.
yüzyıl Arap edebiyatını bütünsel bir yaklaşımla
incelemiştir. Corci Zeydan’ın bazı
tarihsel romanları Türkçede Ebu Müslim
Horasani (1914), Abbase (1923),’ Salaheddin
Eyyubi ve İsmaililer (1927), Kureyş
Bakiresi (1944), Ebu Müslim Horasani’nin
İntikamı ve Harun Reşid’in Oğullan (1945)
adlarıyla yayımlanmıştır.