Çine

Çine, Ege Bölgesi’nde, Aydın iline bağlı
ilçe ve ilçe merkezi kent. Yüzölçümü
1.229 km2 olan ilçe kuzeyde Aydın Merkez
ve Yenipazar, doğuda Bozdoğan, batıda
Koçarlı ilçeleri, güneyde Muğla ili ile çevrilidir.
Büyük Menderes Havzasının güneyinde
yer alan Çine ilçesi topraklan, Menteşe
Dağlarının kuzeybatı-güneydoğu doğrultusundaki
doğu ve batı kollarıyla engebelenmiştir.
Madranbaba Dağı (1.792 m), Doğu
Menteşe Dağları üstünde önemli bir yükseltidir;
batı yönünde Çine Çayına geçit vererek
Gökbel Dağıyla birleşir. Hem Doğu,
hem de Batı Menteşeler’den çıkan birçok
dere, ilçeyi güneydoğu-kuzeybatı doğrultusunda
boydan boya kesen Çine Çayına
katılır. Büyük Menderes Ovasından sonra
Aydın ilinin en büyük ovası olan Çine
Çine Çayı 474
Ovası, bu çayın taşıdığı alüvyonların birikmesiyle
oluşmuştur. Güney-kuzey doğrultusunda
eğimli olan ovanın doğusu, batısı ve
kuzeyi yaylalar ve dağlarla çevrilidir. İlçe
topraklarında zımpara ve kristal kuvars
yataklarının varlığı saptanmıştır. Ormanlarla
kaplı Madranbaba Dağı önemli bir mesire
yeridir.
İlçede, toprakların verimliliği, iklimin ve
sulama olanaklarının elverişliliğinden başka,
ulaşım bağlantıları ve pazar ilişkilerinin
de gelişmiş olması nedeniyle çeşitlenmiş ve
yüksek verimli bir bitkisel üretim etkinliği
vardır. Hayvancılık ve ormancılık ise dağlık
yörelerde ağırlıklıdır. Tarıma dayalı sanayi
oldukça gelişmiştir.
Bitkisel üretim, Çine Ovası dışında, dağlarla
çevrili Karpuzlu ve Akçaova ovalarında
yoğunlaşmıştır. Tahıl da üretilmekle
birlikte, asıl gelir pamuk, zeytin, yerfıstığı,
sebze ve meyve üretiminden sağlanır. Zeytinyağı
ve sabun atölyeleri ile çırçır, dokuma
ve tarım aracı fabrikaları, başlıca sanayi
tesislerini oluşturur. Dağlık yörelerde işletilen
bazı kireç ocakları vardır.
Çine, ticaret yollan üzerinde olması ve doğal
koşullann.elverişliliği nedeniyle eski bir yerleşmedir.
İon, Lydia, Pers ve Roma egemenliklerinde
kalan, Bizans ve Selçuklu dönemlerinde
birçok önemli olaya ve çatışmaya sahne
olan Çine, bir yüzyılı aşan Menteşeoğullan
yönetiminden sonra II. Murad zamanında
Osmanlı topraklanna katıldı (1426). İlk dönemlerde
Menteşe (Muğla) sancağına bağlıyken,
Tanzimat’tan sonra Aydın sancağına
bağlandı. Bugünkü Çine kenti, o sıralarda
Kıroba adlı küçük bir köydü. 1877-78 Osmanlı-
Rus Savaşı nedeniyle gelen Filibe,
Çırpan ve Zara göçmenlerinin yerleştirilmesiyle
büyüdü. Adı da Hamidâbad olarak
değiştirildi. 19. yüzyılda Aydın-Muğla ticaret
yolu Çine’den geçtiğinden, ekonomik yaşam
iyice canlanmıştı. Kent, I. Dünya Savaşı’nın
ardından, 1919’da bir süre İtalyan işgaline
uğradı.
Çine kenti, Aydm’ın güneyinde, Madranbaba
Dağının güneybatı eteklerinde, Aydın-
Muğla yolu üzerinde yer alır. Çevresi
bağlık ve bahçelik alanlarla kaplıdır. Küçük
ölçekli zeytinyağı, sabun, çırçır, çömlek ve
testi atölyeleri ile sanayi sitesinde etkinlik
gösteren metal işleme ve makine imalat
tesisleri dışında, kuruluş halinde büyük ölçekli
bir et ürünleri ve yem fabrikası da
vardır. Çine Belediyesi 1888’de kurulmuştur.
Yöre, antik kentler ve tarihsel yapıtlar
açısından zengindir. 13. yüzyılın ikinci yansında
gelişmeye başlayan Eski Çine, kente
10 km uzaklıktaki Karaoba köyü sınırları
içindedir. Kente 26 km uzaklıkta, Argohisar
köyündeki antik Alabanda(*) kentinin
senato binası, agorası, Helenestik anıtmezan
ve tiyatrosunun giriş kapılanyla basamakları
ayaktadır. Muğla yolu üzerindeki Alinda
kenti granit yapılarındaki ince işçilikle
ünlüdür. Kentin surlan, tiyatrosunun oturma
yerleri ve bir duvarı, stadyumu, agorası
ve stoası sağlam durumdadır. Eski Çine’deki
Ahmed Gazi Camisi 1308’de Menteşeoğulları
Beyliği döneminde yapılmıştır. Kare
planlı ve tek kubbeli caminin minaresi
yoktur. Bu yapıtın hemen bitişiğindeki Ahi
Bayram (İbrahim) Camisi 14. yüzyıl yapısıdır.
Nüfus (1985) ilçe, 67.839; kent, 14.219.