SÜMÜK

SÜMÜK, Alm. (Nasen) Sehleim, Mucus (m). Fr.
Mucus (m), morve (f). İng. Snot, mucus of the nose.
Burun iç örtüsündeki serö-mükoz bezlerden salgılanan,
ihtivâsında mikroplar, tozlar, epitelyum hücreleri ve su
bulunan yapışkan sıvı. Burun sekresyonu, mukozasındaki
tüp ve salkım biçimindeki serömükoz bezlerden
ifraz edilirler. Lâzım oldukça kan ve lenf damarlarından
sızan sıvılarla miktarı daha da artabilir. Sümük,
ihtivâsındaki suyun az veya çok olmasına göre akıcı
veya iplik gibi uzayıcı bir yapı gösterir. Kuruyunca
kabuk hâlini alır. Burun içindeki bu yapı ile günde 1 ilâ
1,5 litre civârında meydana getirilen ifrazat, solunum
havasının daimi ıslaklığının teminini sağlar. Burun ön
deliklerinden giren hava, ne derece kuru olursa olsun,
burun içindeki sekresyonun temin ettiği buharlaşma ile
nisbî rutubeti ferinkse ulaşıncaya kadar % 75, akciğer
alveollerine ulaşıncaya kadar % 90’na yükselir. Böylece
kuru hava ile yapılamayan, oksijen-karbondioksit alış­
verişi, temin edilen bu rutubet aracılığı ile sağlanır.
Ayrıca burun mukoza sekresyonu, yüzeyindeki
elektrik şarjının çekimi ve yapışkanlığı sayesinde, hava
ile birlikte burna gelen toz ve mikroorganizmaların
tutulmasını sağlar. Böylece solunum yolu derinliklerine
yabancı maddeler gidemez. Titrek tüylü mukozanın
yedi mikron boyundaki tüyleri saniyede ortalama 250
vuruş yaparak, üzerine bir örtü gibi yayılmış olan,
yabana maddeler, epitel hücreleri mikroplarla yapışmış
burun sekresyonunu, burun arka deliklerine doğru
sürüklerler.
Burun girişinde sümüğün yer değiştirmesi iki saat
sürerken, iç ve orta kısımlarda 10 dakika gibi kısa bir
sürede gerçekleşir.
Böylece solunum havası ferinkse kadar mikropsuz
ve tozlardan arındırılmış olarak iletilir. Burundan
genze atılan sümük, mideye gider. Mide suyunda geriye
kalan mikroplarında imhası sağlanır. Sümük ihtivâsındaki
Iytic enzim sayesinde bir takım mikroorganizmalar
önceden imhâ edilmiştir.
Sümüğün bir başka vazifesi, doku üzerinde ıslak
kaypak bir tabaka meydana getirerek, onu yabancı
cisimlerden korumasıdır.
Nezlede burun içini örten zar, virütik mikropların
etkisiyle şişer. Böylece sümük miktarının artması uyarı­
lır. Bu insan vücudunun dışardan gelen etkiye karşı
meydana getirdiği karşı cevaptır.