Demir Haç Partisi

Macarca n y i l a s k e
r e s z t e s p â r t , o k l u h a ç p a r t İ sİ olarak da
bilinir, Macaristan’da kurulmuş faşist örgüt.
II. Dünya Savaşı öncesinde ve savaş sırasında
değişen ölçülerde etkili olmuş, Ocak
1944’ten Nisan 1945’e değin hükümeti denetiminde
tutmuştur. 1930’larm başında
Macaristan’da, birçok radikal sağcı siyasal
örgüt kuruldu. Bunlardan biri de, Mart
1935’te Ferenc Szâlasi’nin kurduğu Ulusal
İrade Partisi’ydi. Szâlasi’nin partisi oldukça
küçüktü ve birçok kez yeniden örgütlendi.
Öteki radikal sağcı partilerle birleşti, ayrıldı,
hükümet tarafından dağıtıldı, değişik
adlar altında yeniden örgütlendi ve sonunda
1939 başlarında Demir Haç Partisi adıyla
yeniden ortaya çıktı. Mayıs 1939’daki ulusal
seçimlerde parlamentoda 30 sandalye kazanarak
ikinci büyük parti oldu.
Şubat 1939 – Nisan 1941 arasında Macaristan
başbakanı olan Pal Teleki, II. Dünya
Savaşı başladıktan sonra, aralarında partili
milletvekilleri de bulunan çok sayıda Demir
Haç Partisi yanlısını hapsederek partiyi
sindirdi. Ama Almanların Macaristan’ı işgal
ederek işbirlikçi Döme Sztöjay hükümetini
işbaşına getirmesiyle (Mart 1944), Demir
Haç’ın talihi değişti. Yeni hükümetçe resmen
tanınan parti, subayların, orta sınıfın
ve işçilerin kitlesel desteğini sağladı.
Macaristan naibi Amiral Miklös
Horthy’nin Almanlardan bağımsız olarak
Müttefiklerle barış yapmaya çalışması (Eylül
1944) üzerine Almanlar, Szâlasi’yi önce
başbakan (Ekim 1944), sonra da ulusal
önder (4 Kasım) olarak iktidara getirme
yoluna gittiler. Şubat 1945’te Budapeşte’ye
giren Kızıl Ordu, Almanlarla birlikte işbirlikçi
Demir Haç Partisi yanlılarını da Macaristan’dan
sürdü.