deniz motoru,

içten yanmalı motor ya da
elektrik motoruyla hareket eden teknelerin
ortak adı. Deniz motorları, motorlarının
tekneye yerleştirilme biçimine göre, başlıca
iki sınıfa ayrılırlar. İçten motorlu deniz
motorlarında motor, tekne içine sabit olarak
yerleştirilir ve hareketlendirici şaftı
tekne içinden geçirilerek pervaneye bağlanır.
Dıştan takma motorlu deniz motorlarında
ise sökülüp takılabilir motor, tekne
içindeki bir oyuğa ya da teknenin kıç
tarafına cıvatalarla ya da kelepçelerle bağlanır
ve hareketlendirici şaftı ve pervanesi
motorun üzerinde bulunur.
Çoğu deniz motorunda motor doğrudan
bir pervaneye bağlı olmakla birlikte, sığ
sularda, çark, uçak pervanesi ve su püskürtücü
hava pompası gibi donanımlardan da
yararlanılır. Yüksek hızlara ulaşmak için,
jet motorları ve hidrofoil(*) düzenekleri de
kullanılır. Deniz motorları, hafif ve ancak
bir kişiyi taşıyabilen küçücük teknelerden,
30 m’lik ya da daha büyük açık deniz
teknelerine kadar değişen boylarda yapılır.
Ama çoğu deniz motoru, altı ya da daha az
sayıda yolcu taşıyacak kapasitededir.
19. yüzyılın ikinci yarısında, o dönemde
yeni geliştirilen elektrikli ve içten yanmalı
motorlar, Almanya, Fransa ve İngiltere’de
henüz deneme amacıyla kullanılmaktaydı,
1880’lerin sonunda Gerhard Daimler, oldukça
etkili bir içten yanmalı motor türü
geliştirdi. 20. yüzyılın başlarında Avrupa’da
ve ABD’de otomobil motorlarından uyarlanmış
motorlarla çalışan deniz motorları
yaygınlaşmaya başladı. Öte yandan kabin
donanımlarında da gelişmeler sağlandı.Önceleri deniz motorları, klasik dar, uzun,
kürekli ya da yelkenli teknelerin motor
takılmış türü durumundaydı. Sonraları bu
teknelere sökülüp takılabilen tenteler eklendi,
ardından da bunun yerini hafif bir
ahşap tavan ile pencere ve perdeden oluşan
donanımlar aldı. İlk yapılan kamaralı motorlar
9-24 m uzunluğundaydı. Bunların baş
tarafına, yelkenlilerdeki gibi alçak bir kamara
eklendi ve 1930’lar boyunca kamaralı
motorlar bu biçimini korudu. II. Dünya
Savaşı’ndan sonra daha küçük, altı düz ve
dıştan takma motorlu, kamaralı deniz motorları
yapıldı ve 1950’de küçük, içten
takmalı motorlu, kamaralı deniz motorları
ortaya çıktı. Zaman içinde daha geniş, daha
derin ve baş bölümleri daha yüksek tekneler
yapıldı. Motor gezileri, ailelerin topluca
çıktıkları seferler durumuna geldikçe, teknelerin
de boyu uzadı. Kamaralı teknelerin
ve sahiplerinin gereksinimlerini karşılamak
için dünyanın her yerinde, ülke içi sularda
ve deniz kıyılarında limanlar inşa edildi.
Buralarda iskele, yakıt, su, elektrik ve
onarım olanaklarıyla birlikte salonlar, restoranlar,
eğlence yerleri, çamaşırhaneler ve
hatta yüzme havuzları bile hizmet verir.
Motorlu yelkenliler, adından anlaşılacağı
gibi motor ya da yelken, ya da her ikisiyle
birlikte seyredebilen teknelerdir. Bu teknelerin,
yelkenlilerin limanlara giriş ve çıkışlarındakullandıkları yardımcı motorlarından
daha güçlü motorları vardır. Motorlu yelkenli
bir tekne, aynı boydaki bir yelkenliye
göre daha yüksek, başta ve kıçta daha geniş
ve daha ağır yapıdadır. Buna karşın saatte
12-16 km hız yapabilirler. Gerektiğinde
motorlu yelkenli tekneler yalnızca yelkenleriyle
limana girebilirler.
Yüzen ev olarak adlandırılan tekneler ise,
deniz motorları geliştirilmeden önce, yalnızca
su üstünde kalabilen ve bir yerden başka
bir yere ancak çekilerek götürülebilen araçlardı.
Bu tür tekneler 19. yüzyıldan beri
Avrupa’daki akarsularda tatil evleri olarak
ve ABD’de, özellikle Mississippi ve onun
kollan olan Missouri ve Ohio üzerinde
deniz evleri olarak kullanılmışlardı. Bu tür
tekneler bugün de Louisiana’nın Cajun
bölgesinde, özellikle balıkçılar ve avcılar
tarafından konut olarak kullanılmaktadır.
Kendinden motorlu yüzen evler 1900’lerde
yapılmaya başladı ve II. Dünya Savaşı’ndan
sonra bu geniş ve altı düz teknelerin yerini
dıştan takma motorlarla hareket edebilen
daha küçük tekneler aldı. Tekneler daha
sonraları geniş açılı V biçiminde yapılmaya
başladı ve 1959’dan sonra içten-dıştan takma
motorlarla hareket yetenekleri artırıldı.
(İçten-dıştan takmalı deniz motorlarının
motor kısmı, tekne içine sabitlenir ama
hareketlendirici şaftı ve pervanesi dıştan
takma motordaki gibi çalışır ve sudan dışarı
kaldırılabilir.) Daha sonraları yüzen evler
saatte 50 km’nin üzerinde hız yapabilir
duruma geldi. Boyları 7 m olan barınaklardan,
18 m’lik konforlu teknelere kadar çok
çeşitli biçimlerde yapılan yüzen evler, oldukça
sığ sularda seyreder ve ülke içi
suların kıyıya yakın bölgelerinde kullanılır.