deniz motoru yarışı

sürat motorları ile
yapılan deniz sporu. Bu tür yarışların ilki
1904’te İngiltere’deki Kraliyet Otomobil
Kulübü’nce düzenlendi. Bu bir dayanıklılık
yarışıydı ve 16 deniz motoru katılmıştı.
Aynı yıl Manş Denizini geçme ve Paris’ten
denize ulaşma yarışları yapıldı. 1903’te,
İngiliz Alfred Harmsworth tarafından başlatılan
Harmsworth Kupası(*) uluslararası
takımların katıldığı bir yarış haline geldi.
1903’te kurulan Amerikan Deniz Motorları
Birliği (APBA), 1904’te Altın Kupa yarışlarını
başlattı. Daha sonra bu kupa Amerika
şampiyonunu belirleyen (1911’den sonra
hep hidroplanların birinciliğiyle sonuçlanan)
bir dizi yarıştan birinin öcîülü durumuna
geldi. İlk Harmsworth Kupasinı kazanan
motorun ortalama hızı 31,4 km/sa ve ilk
Altın Kupa’yı kazananınki de 37,9 km/sa
olmuştu. İlk deniz motoru yarışları, kürek
ve yelken yarışlarıyla birlikte düzenleniyordu.
Sonradan genel olarak deniz motoru
yarışları ayrı yapılmaya başlandı. 1910’a
gelindiğinde, başta Evinrude olmak üzere
dıştan takma motor üreticileri, tekneden
kolayca çıkarılıp tamir ve bakımı yapılarak
başka bir tekneye takılabilen motorlar yapıyorlardı.
Böylece dinlence ve spor amacıyla
deniz motorculuğu daha kolay ve ucuz bir
biçimde yapılabiliyordu. Yeni motor tipleri
kadar, suya batan derin gövdeli teknelerden,
su üzerinde kayan altı düz gövdeli
teknelere geçiş de deniz motorlarının hızını
büyük ölçüde artırdı. Deniz motorlarının
etkin bir biçimde kullanıldığı I. ve II.
Dünya savaşlarından sonra deniz motorlarına
halkın ilgisi giderek arttı. Ahşap teknelerin
yerini metal ve daha sonra cam
yününden tekneler almaya başladı. Cam
yünü özellikle daha çok hız sağlamak amacıylakullanılıyordu. 1960’larda deniz motorlarında
ortalama hız 160 km/sa ve en
yüksek hız 240 km/sa’yı aşmıştı. Özel olarak
tasarımlanan tekneler daha sonra bu rekorların iki katını aştılar. Uluslararası Deniz
Motorculuğu Birliği (UIM) 1922’de
kuruldu.
Deniz motoru yarışları başlıca dört kategoride
yapılır: İçten ve dıştan takmalı
motorlar, içten ve dıştan takmalı hidroplanlar.
Her kategoride, daha çok silindir hacmine
bağlı birkaç sınıf vardır. Her iki motor
tipi için yapılan bu sınıflandırmanın ölçütleri
ilk kez 1920’lerde APBA tarafından
belirlendi. Küçük yarış teknelerinden bazıları
ancak sürücüyü taşıyacak biçimde yapılmıştır.
En büyük yarış tekneleri olan ve
motor gücü sınırlanmayan hidroplanların
ağırlıkları ise dört tona yaklaşır. Mississippi
Maratonu ve Paris Altı Saat Yarışı gibi bazı
yarışlar dayanıklılık yarışlarıdır. Gezinti
tekneleri böyle yarışlarda kendi sınıflarına
göre 72,6 km’den 463,8 km’ye kadar değişen
mesafelerde yarışır. UIM, İngiltere’deki
Wills International, ABD-Nassau arasındaki
Miami-Nassau Yarışı, İtalya’daki Napoli
Kupası ve Viareggio gibi yarışları ilk altı
sırada bitirenlerin topladıkları puanlara göre
dünya şampiyonunu belirler. Birçok yat
kulübü, puanlamada hızdan çok denizcilik
açısından ustalığı temel alan, önceden belirlenmiş
seyir rotasına bağlı yarışlar düzenler.
Yarışmacı önceden belirlenmiş bir rota
üzerindeki belirli noktaları geçeceği zamanı
önceden belirler ve yanına saat almadan
hızını rüzgâr, gelgit ve akıntılara göre
ayarlayarak bu rotayı izler. Kendi tahminine
en yakın sonucu alan yarışı kazanır.
ABD-Bermuda gibi kısa mesafeli yarışların
1906’dan bu yana yapılmasına karşın,
okyanus ve açıkdeniz yarışları ancak
1950’lerin sonu ile 1960’ların başında yaygınlaştıFlorida’dan Bahamalar’a ilk yarış
1959’da yapıldı. 1961’de İngiliz Daily Express
gazetesi Wight Adasındaki Cowes’dan
Devon’daki Torquay’a (bugün Torbay) bir
yarış düzenledi. 1969’dan sonra bu yarışın
mesafesi, Cowes’a geri dönülmesi koşulu
getirilerek iki katına çıkarıldı. 1969’da The
Daily Telegraph gazetesi Büyük Britanya
çevresinde bir yarış düzenledi. 1972’de ise
Londra’dan Monte Carlo’ya, İngiltere deniz
motoru yarışlarının en uzunu başlatıldı.
Drag yarışı özel bir tür deniz motoru
yarışıdır ve otomobiller arasında yapılan
drag yarışma(*) benzer. Bu yarış için özel
yapılmış tekne ve motorlar gerekir. Yarışın
amacı, kısa mesafelerde (402,3 m) en yüksek
ani kalkış hızına ulaşmaktır. Tekneler
yaklaşık 8 km/sa’lık bir hıza ulaştığında
başlama çizgisini geçerler ve kronometre çalıştırılır.
Motor gücü sınırlanmayan hidroplan
yarışları gibi drag yanşı, da çok tehlikeli
bir spordur. Drag yanşı 1956’da California’
da başladı ve günümüzde daha çok ABD’
nin Batı kıyılarında düzenlenmektedir. A yrıca
bak. spor rekorları (deniz motoru yarışları).