depolama

malların daha sonra kullanılmak
amacıyla saklanmasını ve korunmasını
sağlayan yöntemler.
Büyük bir olasılıkla, kış aylarında kullanma
amacıyla hasat zamanında ayrılan gıda
maddeleri, depolanan ilk mallardı. Geçmişte
yiyeceklerin bozulmasını önlemek için kurutma,
tütsüleme, salamura yapma ya da
yiyecekleri su ve hava geçirmeyen kaplara
koyarak serin ve karanlık kilerlere yerleştirme
gibi çeşitli yöntemler uygulanırdı. Günümüzde
modern soğutma teknikleri tarım
ürünlerini, doğal durumlarındaki değişimi
en aza indirecek biçimde depolamayı olanaklı
kılmıştır.
Depolama hizmetlerinin ortaya çıkmasını
sağlayan önemli bir etken de ticarettir.
Ticari depolamanın başlıca amacı, malları
hava koşullarına, kemirici gibi zararlı hayvanlara
ve böceklere karşı koruma ve
hırsızlığa karşı önlem almadır. Depolama
aynı zamanda mevsimsel değişikliklere ve talep
dalgalanmalarına karşı yedekte mal
tutma amacına yöneliktir. Belirli bir malı ya
da mallan depoda biriktirerek toplu olarak
yüklemek taşımacılık maliyetini azaltan
önemli bir öğedir. Stoklama, azami üretim
etkinliği açısından önem taşır. Bir fabrika,
çoğunlukla pahalı ve zaman alıcı işlemler
gerektiren üretim yöntemlerini başka bir
ürüne uyarlama sürecini başlatmadan önce,
belirli bir malı o sırada pazarlayabileceğinden
daha yüksek bir miktarda üretebilir.
Dolayısıyla depolama, imalat ve pazar arasında
bir biriktirme işlemi olarak ticarete
hizmet eder.
Özellikle denizyolunda olduğu gibi yavaş
araçlarla yapılan uzun mesafe taşımacılığı
teknik bakımdan bir depolama biçimi olarak
değerlendirilebilir. Yük gemilerinin gereksiniminyoğun olduğu bölgelere yönlendirilmesi
biçiminde gerçekleşen mal dağıtımı,
acil piyasa talebini karşılamada etkili bir
yoldur. Bu tür “yüzen ambarlar” kereste ve
kimya sanayilerinde yaygın olarak kullanılır.
Taşımacılığın en önemli kuralı, bir kerede
taşman mal miktarı artarken birim
maliyetin düşmesidir. Pazarlama sürecinde
taşımacılık ve depolamanın, ürünlerin gereksinim
duyulduğu anda ve yerde uygun
biçimde bulundurulmasına dayanan bir mekân-
zaman değeri söz konusudur. Üretim
için gerekli malzemeyi (hammadde, yedek
parça, makine) gereksinim duyulduğu anda
hazır bulundurması açısından depolamanın
sağladığı güvence imalat için de büyük
önem taşır. Büyük şirketler, üretim zincirini
tek bir kuruluşta toplama yerine, genellikle
farklı, ama birbiriyle ilişkili parçaları değişik
işletmelerde üretme yoluna giderler.
Böylece dağıtım merkezleri denen depolama
tesisleri aracılığıyla bütün ürün çeşitlerini
eksiksiz olarak tüketiciye sunma ve farklı
ürünlere yönelik talepler içeren toptan siparişlerde
malları tek tek üretildikleri fabrikalardan
derlemek yerine, bir kerede verimli
bir biçimde yükleme olanağını elde etmiş
olurlar.Sürekli bir mal akışının zorunlu olduğu
dağıtım merkezlerinin işlevlerini başarıyla
yerine getirebilmesi ve modası geçmiş ya da
kullanılmayan mallarla boşuna işgal edilmemesi
için doğru pazar tahminleri yapmak
temel koşuldur. Birçok şirketin ürünlerini
gönderdiği ve alıcının geniş bir mal grubunu
satın alıp tek bir kerede sevk edebildiği
genel ambarlar, bu süreçlerin daha da iyi
işlemesini sağlar. Doğal olarak bu ticaret
biçiminde imalatçı, ürünün alım satım işlemleri
ve bir ölçüde de müşteri ilişkileri
üzerindeki denetimini yitirmiş olur. Bu
dezavantaj, talep dalgalanmalarına duyarlı
bir özel işletmede personel ve tesislerin
düşük kapasiteyle kullanımı sorunuyla karşılaştırılarak
değerlendirilmelidir.
Genel depolarda, aynı kalite ve özellikleri
taşıyan bazı mallar, üretici firma ayrımına
bakılmaksızın, bir yığın olarak bir arada
depolanabilir. Farklı üreticilere ait, standart
kimyasal maddeler ya da tahıllar gibi hacimli
ürünler ambarlardaki aynı tank ya da
siloya konabilir. Bu yolla sağlanan tasarruf
fiyatların belli oranda düşürülmesini olanaklı
kılar. Benzer biçimde, iki perakendecinin
satın aldığı aynı cins ürün depoda
birlikte tutulabilir; daha sonra dağıtım yapıldığında
ürünler ayrılarak envanter çıkarılır.
Dinamik depolama olarak adlandırılan
bu depolama biçiminde, ürün akışı oldukça
düzenli olur ve ürünün alıcıya ulaşması da
kolaylaşır.
Korumaya yönelik depolama statik bir
depolama biçimidir. İş evrakları ve özel
eşyalar gibi değerli malzemeler, depolarda
uzun süre dokunulmadan korunur. Burada
önemli olan etkenler kapasite ve güvenliktir.
Depolama tesisleri kolay bulunma, güvenlik
ve havalandırma gereksinimlerine göredüzenlenir. Soğuk hava bölümlerinin tasarımı
özenle yapılmalı ve ısıtılan alanlar da
etkili bir şekilde planlanmalıdır. Bütün
depolama tesislerinde beton ve çelik gibi
yanmaz maddeler tercih edilir. İyi yalıtım
ve akustik özellikleri de olan bu maddeler,
prefabrik yapıma da son derece elverişlidir.
Depolamanın dinamik biçimi olan ambarlama
büyük ölçüde otomatikleşmiş bir süreçtir.
Stok dönüşümünü kolaylaştırma
amacına uygun olarak tasarımlanan ambarlar,
bu işlevi depolama alanına yerleştirilen
yükleme vinçleri, malların yatay ve dikey
hareketleri için kullanılan uzaktan kumandalı
çatallı taşıyıcılar (forklift) ve yerçekiminden
de yararlanarak, kullanılan malzemenin
yerine otomatik olarak yenisinin
gelmesini sağlayan sistemler aracılığıyla
gerçekleştirir. Ambarların çoğu, dağıtım
merkezlerinden bilgisayarlar aracılığıyla denetlenir.