BOLU İlçeleri
Merkez dahil 10 ilçesi vardır. Merkez (Bolu): 1980
nüfus sayımına göre toplam nüfusu 87 bin 257 kişi
olup, bunun 38 bin 283’ü kentlerde ve 48 bin 974’ü
köylerde yaşamaktadır. Yüzölçümü 1527 km2 olup,
nüfus yoğunluğu 57’dir. Merkez bucağına bağlı 123
köyü vardır. Evliya Çelebi Bolu’yu şöyle anlatır:
“ Bu Bolu nam yer, gerçekten mamur büyük bir
şehirdir ki, topraklı bir dağ arasında kurulmuştur. 34
mahallesi ve 34 câmiî vardır. (Osmanlı devrinde her
mahalle 1 cami etrafında kurulan yerleşim merkezi
idi). 3 bin kadar tahta örtülü güzel evleri vardır. Bazı
zenginlerin evleri ve hanları kiremit örtülüdür. Câmi-
Ierin en güzeli çarşı içindeki Mustafa Paşa Câmiîdir
ki, gayet kalabalık cemaati olur. Ferhad Paşa Câmiî
de gayet mamur olup, hepsi Süleyman han’m koca
Mimar Sinan’ın işidir. 400 kadar mamur süslü dükkanı
vardır. 70 kadar mektebi vardır. 200’den fazla
hafızı vardır. Bilginleri pek çoktur. Buranın kadısına
yıllık 5 bin kuruş, beyine yıllık 10 bin kuruş maaş
verilir… Bu Bolu’nun Oğuz adamları (Oğu? Aşireti)
vardır. Kadınları hep ferace giyip gezerler, gayet
kapalıdırlar… Beyaz kirazı ve bozası övülmeye
değer… Şehrin güney tarafı dışında bağlara yarım
saat yakın bir yerde küçük eski tarzda bir ılıca vardır.
Allahü teâlâ’nın (c.c.) yarattığı dünyaca meşhur bir
sıcak sudur. Son derece sıcak olup uyuz hastalığına
faydalıdır. İçenin midesini düzeltir, vücudunu pamuk
gibi yapar… Soğuğu meşhurdur. Soğuk anıldıeı
zaman (Erzurum soğuğu beni Bolu’da bulur demiş)
diye bir darbımesel söylerler. Halk diri, iri yapılı,
5 6 Rehber Ansiklopedisi
Türk taifesidir. Dik başlı, yaman ve yiğit
adamlardır…” Bolu 725 m. yükseklikte olup ormanlar
sebebiyle çok rutubetli bir havaya sahiptir. Her
mevsim yağmur yağar. Yazın bile serindir. Sündüce
dağlarının uzantısı olan Hıdırlık ve Hisar tepeleri
etrafında kurulmuştur. Bolu şehri eski ve yeni olmak
üzere iki kısımdır. Şehir E-5 karayolu civarında gelişmektedir.
Bolu’nun içinden Büyüksu (Bolu suyu)
geçer. Bolu, Bolu ovası üzerindedir. Seben dağının
görünüşü çok güzeldir. Yeni şehir eski olup, kaldırılan
mezarlıkların üzerine kurulmuştur. Köylerinde Mısır
sapından yapılan çanta ve süs eşyaları meşhurdur.
Akçakoca: Bolu’nun Karadeniz kıyısındaki tek
ilçesidir. Eski ismi “Akçaşehir” idi. 1934’de Akçakoca
olmuştur. Orhan Gazi’nin kumandanlarından
Akbaş Mahmud Gazi Osmanlı Devletine katmıştır.
Ekonomisi fındığa, balıkçılık ve turizme dayanır.
1950’den sonra turizm gelişme göstermiştir. Bolu’da
elde edilen fındığın % 70’i bu ilçede yetişir. Bolu’ya 78
ve Düzce’ye 35 km uzaklıktadır. Deniz turizminin ilk
başladığı bir yerdir. Asırlık çınar ağaçların gölgesinde
bulunan Ahmed Dede Türbesi ve Câmiî, hamamı
ziyaret edilen yerlerdendir. Karaburun’da OsmanlIların
yaptığı fakat “ Ceneviz kalesi” ismi verilen kale,
gizli kapısı ve etrafındaki mağaralar görülmeye
değer. Fakilli köyünde de 15 metre uzunluğunda ve
60-70 santimlik bir dehlizden sonra büyük mağaraya
girilir. Mağarada sarkıt ve dikitler bölümler halinde
bulunur. 1980 nüfus sayımına göre toplam nüfusu 29
bin 599 olup, bunun 9 bin 639’ı kentlerde ve 19 bin
960’ı köylerde yaşar. Yüzölçümü 463 km2 ve nüfus
yoğunluğu 64’dür. Merkez bucağına bağlı 42 köyü
vardır. Akçakoca ismi Osman Gazi’nin kumandanlarından
Akçakoca’dan gelir. Akçakoca bir ilçeye isim
olduğu gibi Kocaeli ilinin de isminin menşeidir. M.Ö.
2000 senelerinde Traklar, bu bölgede yaşamışlardır.
Daha sonra Bitinya ve Romalılar hakim olmuşlardır.
Fındık dallarından yapılan sepetler deniz kabukları,
çakıl taşlarından yapılan hatıra eşyaları meşhurdur.
Gerede: Denizden 1325 metre yüksekliktedir.
1870’de ilçe olmuştur. 1895’te belediye teşkilatı
kurulmuştur. E-5 (Bolu-Ankara) karayolu üzerindedir.
1980 nüfus sayımına göre toplam nüfusu 63 bin
137 olup, bunun 9 bin 885’i kentlerde ve 53 bin 252’si
köylerde yaşar. Yüzölçümü 1956 km2 ve nüfus
yoğunluğu 32’dir. Bitinya Kralı Ziaelas zamanında
M.O. 260 yılında Gerede “ krates” ismi ile kurulmuştur.
Ekonomisi tarım ve ormancılığa dayanır. Esentepe
ve Yeniçağa gölü turistik yerlerdir. Orta dereceli
okulları, sağlık merkezi mevcuttur. Gerede’de ki Yıldırım
Bayezid Câmiî’ni 1405 senesinde Mimar
Ahmed Şâriî yaptırmıştır. Câminin bahçesinde her
çeşit meyve vardır. Câminin çeşmesinden buz gibi su
akar. Şadırvanı süslüdür. Câmiî 2 katlıdır. Girişte 2
oyma kapı vardır. Câmiyi 12 taş sütun ayakta tu tmaktadır.
Çinilerle sütunların üstü süslüdür. Alt
kısmı oyma tahtadan yapılıdır. Kubbe rengârenk
çinilerle süslüdür. Yerdeki halılar el tezgahlarında
yapılmıştır. Minber şahane işlemelerle süslüdür.
Cevizden yapılmıştır. Gerede’nin öküz ve manda
boynuzlarından yapılan kemik tarakları meşhurdur.
Merkez bucağına bağlı 90, Çavuşlar bucağına bağlı
30 ve Yeniçağa bucağına bağlı 17 köyü vardır. Keçi
kalesi ile Hamamlık, Yağbaşlar köyü, Dörtdivan
arkeolojik bakımından önemlidir.
Göynük: 700 m. yükseklikte şirin bir ilçedir. 1980
nüfus sayımına göre toplam nüfusu 20 bin 901 olup,
bunun 1800’ü kentlerde ve 17 bin 101’i köylerde
yaşar. Yüzölçümü 1437 km2 ve nüfus yoğunluğu 15’tir.
Merkez bucağına bağlı 64 köyü vardır. Ekonomisi
tarıma dayanır. Sünnet ve Çubuk gölleri çok güzel
mesire yerleridir. Eyüp Sultan (Ebâ Eyyûb-el Ensârî)
(R .A .) e fen d im iz in k a b ri şe rifle rin i b u lan
Akşemseddin’in kabirleri Göynük’te bulunmaktadır.
Sandukası oyma ve kabartma hadislerle süslüdür.
15’nci asrın en kıymetli ağaç işleme sanat eseridir.
Göynük’te 1450 tarihlerinde pek çok ilim adamları
yetiştiren meşhur medreseler bulunuyordu. Eski ismi
Torbalı olan Göynük, 1865’te ilçe olmuştur. Bolu’ya
bağlı olmakla beraber Adapazarı ile ticari ilişkisi fazladır.
Göynük’ün tarihi eskidir. Romalılar, Bizans,
Selçuk ve Osmanlı devri eserleri vardır. Osmanlı Devrine
ait Gazi Süleyman Paşa Câmiî ve hamamı,
vardır. Saat kulesi Cumhuriyet devrinde tamir görmüştür.
Göynük’ün Çamyayla köyünde Frikyalılara ail
çok sayıda tarihi eserler ve harabeler bulunmaktadır.
Yüksek bir kaya üzerindeki kitabe en meşhurlarıdır.
Kılçiler köyünde Bizans devrine ait kilise ve hamam
ve mezar kalıntıları vardır. Kılavuzlar köyünde el
oyması tahta işler ve kaşık yapımı oldukça yaygındır.
Şimşir ve kayın ağacından yapılan bu ürünler bütün
ülkeye dağılır.
Kıbrısçık: Nüfus bakımından Bolu’nun en küçük
ilçesidir. 1958’de ilçe olmuştur. Ekonomisi tarıma,
hayvancılığa ve çeltik ekimine dayanır. Köylerde
kadınların ördüğü yün çoraplar önemli bir gelir kaynağıdır.
1980 nüfus sayımına göre toplam nüfusu 9
bin 267 olup, bunun 1648’i kentlerde ve 7619’u köylerde
yaşar. Yüzölçümü 641 km2 ve nüfus yoğunluğu
14’dür. Merkez bucağına bağlı 22 köyü vardır.
Mengen: 1980 nüfus sayımına göre toplam nüfusu
18 bin 886 olup, bunun 2 bin 557’si kentlerde ve 16 bin
239’u köylerde yaşar. Yüzölçümü 883 km2 olup, nüfus
yoğunluğu 21 dir. Merkez bucağına bağlı 20, Gökçesu
bucağına bağlı 16 ve Pazarköy bucağına bağlı 18
köyü vardır. Aşçıları çok meşhurdur.
Mudurnu: 1980 nüfus sayımına göre toplam
nüfusu 27 bin 400’dür. Kentlerde 4 bin 986’sı köylerde,
22 bin 474’ü yaşamaktadır. Yüzölçümü 1349
km2 ve nüfus yoğunluğu 2ü’dir. Merkez ^uçağına
bağlı 74 köyü vardır. Lisesi, sağlık merkezi ve kütüphanesi
vardır. Ekonomisi tarım, ormancılık ve
turizme dayanır. Şifalı kaplıcalar yanında Abant gölü
ve Karamurat gölü ilçe sınırları içindedir. Yıldırım
Bayezid Câmiî’ni Yıldırım Bayezıd Han yaptırmıştır. İç
süslemeleri çok değerlidir. Taştan, tek minarelidir.
Kubbesi kurşunludur. Yıldırım hamamı, Yıldırım
Bayezıd tarafından yaptırılmıştır. Taş duvarlı kurşun
kaplama kubbelidir. İpek ve pamuk ipliğinden el ile
yapılan oya işleri çok meşhurdur. Asar köyü civarı ve
Çavuşderesi tarihi kalıntılar bakımından zengindir.
Seben: 1980 nüfus sayımına göre toplam nüfusu
11 bin 505 olup, 2 bin 788’i kentlerde ve 8 bin 717’si
köylerde yaşar. Yüzölçümü 665 km2 ve nüfus yoğuhluğu
17’dir. Merkez bucağına bağlı 30 köyü vardır.
Ekonomisi tarıma dayanır. Elması meşhurdur.
Mey ve sebzesi boldur. Orta dereceli okulları ve sağlık
merkezi vardır. Çeltik deresinde Frigya ve Romalılara
ait çok sayıda kalıntılar vardır. Frigya oyma
mezarlar, peri bacaları belli başlılarıdır. Muşlar ve
Çolaklar köyleri, antik çağa ait eserler bakımından
çok zengindir. Frigyalılara ait kayalara oyulmuş
evler birbirine koridor ve bacalarla bağlı olup,
Ürgüp ve Göreme’ye benzerler. Bu evlerde yüklük,
sedir ve ocaklarda vardır.
Yığılca: 1904’de bucak ve 1950’de ilçe olmuştur.
Orman kenarında şirin bir ilçedir. Ekonomisi tarıma
ve ormancılığa dayanır. Orta dereceli okulları ve sağlık
merkezi vardır. Merkez bucağına bağlı 30 köyü
vardır. 1980 nüfus sayımına göre toplam nüfusu 20
bin 832 olup, bunun 2 bin 125’i kentlerde ve 18 bin
707’si köylerde yaşar. Yüzölçümü 641 km2 ve nüfus
yoğunluğu 32’dir.