YASAMA DOKUNULMAZLIĞI

Alm. Gesetzliche
Immunivat (i), Fr. Immunité (i), législative, İng.
Legislative immunity. Milletvekillerine, vazifelerini bir
baskı altında kalmadan serbestçe ifâ edebilmelerini sağ­
lamak için verilmiş olan bir imtiyaz. 1982 tarihli Türkiye
Cumhuriyeti Anayasası’nın 83. maddesinde
yasama dokunulmazlığı şu şekilde düzenlenmiştir:
“Yasama Dokunulmazlığı” başlığını taşıyan 83.
maddesine göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri,
meclis çalışmalanndaki oy ve sözlerinden, mecliste ileri
sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki başkanlık
divanının teklifi üzerine meclisce başka bir karar alınmadıkça
bunlan meclis dışıda tekrarlamak ve açığa vurmaktan
sorumlu tutulamazlar. (Md. 83/1). Seçimden
önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili,
meclisin karan olmadıkça, tutulamaz, sorguya
çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezayı
gerektiren suç üstü hali ve seçimlerden önce soruşturmasına
başlanılmış olmak kaydıyla, Anayasa’nın 14.
maddesindeki durumlar (Anayasada yer alan hak ve
hürriyetlerin, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez
bütünlüğünü bozmak, Türk devletinin ve cumhuriyetinin
varlığını tehlikeye düşürmek, temel hak ve hürriyetleri
yok etmek, devletin bir kişi veya zümre tarafından
yönetilmesini veya sosyal bir sınıfın diğer sosyal sınıflar
üzerinde egemenliğini sağlamak veya dil, ırk, din veya
mezhep ayırımı yapmak veya sair herhangi bir yoldan
bu kavram ve görüşlere dayanan bir devlet kurmakmaksadıyla kötüye kullanılmış olması), bu hükmün
dışındadır. Ancak bu halde yetkili makam, durumu
hemen ve doğrudan doğruya Türkiye Büyük Millet
Meclisine bildirmek zorundadır (Md. 83/11).
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi hakkında,
seçimden önce veya sonra verilmiş bir ceza hükmünün
yerine getirilmesi, üyelik sıfatının sona ermesine bırakı­
lır, üyelik süresinde zaman aşımı işlenemez (Md.
83/III). Tekrar seçilen milletvekili hakkında soruş­
turma ve kovuşturma, meclisin yeniden dokunulmazlı­
ğını kaldırmasına bağlıdır (Md. 83/IV). Türkiye Büyük
Millet Meclisi’ndeki siyasî parti gruplarınca (Yasama
Dokunulmazlığı) ile ilgili görüşme yapılamaz ve karar alınamaz (Md. 83/V).