ZİYÂRÎLER

İran’daki Müslüman hânedanlardan.
Taberistan ve Gürgan’a hâkim olan hânedanm kurucusu,
ücretli asker Deylemliler’in kumandanlarından
Merdâviç b. Ziyâr idi. Sâmâniler’in iç mücadelesinden
faydalanıp, hakimeyitini İsfehan ve Hemadan’m güneyine
kadar genişletti. Merdaviç b. Ziyâr, 935’te askerlerince
öldürüldü. Ziyâriler geçici olarak parçalandı.
Merdaviç’in kardeşi Vuşmegir, sadece Hazar Denizi
eyalejinde Sâmâniler’e bağlı kaldı. Ziyârîler, Büreyhiler
ve Sâmâniler’in onuncu yüzyılda Kuzey İran’daki
mücadelelerinde hayli rol oynadılar. Şems el-Me’âli
Kabus b. Vuşmegir(978-1012) zamanında kültür hayatına
önem verildi. Ziyârîler, Gazneliler’in hakimiyetini
tamdı. Evlilik yolu ile iki hânedanı birbirine bağladı. İki
hânedan da Ehli sünnet idi. Ziyârî emirlerinden Key
Ka’ûs, Farsça meşhur eserlerden Kabûsnâme yazarıdır.
Tarihleri bütünüyle bilinmemektedir.
Ziyârî Emirleri:
Merdâviç b. Ziyâr (927-935)
Zahireddevle Vuşmegir (935-967)
Zahireddevle Busutûn (967-978)
Şems el-Me’âlî Kâbus (978-1012)
Felek el-Me’âlî Menûçihr (1012-1029)
Anûşirvan (1029-1049)
Unsur el-Me’âli Key Kâ’ûs (1049-?)
Gilân Şâh (7-1090)