Abdullah bin Abdülkadir

(m ü n şI) (d. 1796, Malakka, Malezya – ö. 1854, CiddeArabistan), Malezya doğumlu yazar. Otobiyografisi ve öteki yapıtlarıyla çağdaş Malezya edebiyatının önde gelen kurucularındandır. Arap (Yemenli) ve Tamil karışımı bir soydan gelen ve Malezya-İslam kültürüyle yetişen Abdullah, İngiliz yönetiminin altına yeni girmiş Malakka’da doğup büyüdü. Yaşamının büyük bölümünü Malezya top- lumunu Batıklara, Batı’yı da MalezyalIlara tanıtmakla geçirdi. Malakka garnizonunda kalan Hintli askerlere (sonraki yıllarda da İngiliz ve Amerikalı misyoner, memur ve işadamlarına) Malezya dilini öğretmesinden dolayı, çok genç yaşta Münşi (öğretmen) lakabını aldı. Çok geçmeden yeni gelişmekte olan Boğaz Sömürgeleri’nde görevlendirilebilecek vazgeçilmez, bir kişi haline geldi. 1815’ten başlayarak Malakka’daki Londra Misyoner Derneği için Incil’i ve öteki dinsel metirileri Malezya diline çeviren Sir Stam- ford RafQes’m yanında yazıcılık yaptı. 1835’te Singapur’daki Amerikan Misyon Kurulu’nun basım işlerinde çalıştı. 1837’de Alfred North adlı Amerikalı bir misyoner Malezya’nın doğu kıyılannı dolaşmış, aynı yıl bu geziye ilişkin canlı izlenimlerini kitap halinde yayımlamıştı. North’Un teşvikiyle Abdullah da kendi yaşamının öyküsünü yazmaya koyuldu. 1843’te tamamladığı bu yapıt ilk kez 1849’da Hikâyat Abdullah (Abdullah’ın Öyküsü) adıyla yayımlandı ve birçok kez basılarak İngilizceye ve öteki dillere çevrildi. Kitap, yazarın gördüklerinin ve yaşadığı dönemin canlı bir görüntüsünü çizmenin ötesinde, Malezya’ nın geleneksel edebi üslubündan köklü bir kopuşu yansıtması bakımından da önemli bir ayırdedici özellik taşıyordu. Büyük ölçüde saray edebiyatı niteliğini taşıyan eski yapıtların tersine, Hikâyat Abdullah olayla- n ve insanları gündelik dille, canlı betimlemelerle anlatıyordu. Öyküleri o zamana değin görülmemiş bir dolaysızlık ve tazeliğe sahipti. Müslümanlıktan hiçbir zaman vazgeçmemesine karşın Abdullah’ın kendi top- lumuna yönelik eleştirileri, Batı’nm koyduğu ölçüleri benimsemeye istekli olması, daha sonraki dönemde yetişen milliyetçi kuşak tarafından belirli bir kuşkuyla karşılanmasına yol açmıştır. Gene de genelde çağdaş Malezya edebiyatının babası olarak tanınmaya devam etmektedir.