AVRUPA TOPLULUĞU (AT)

Belirli Avrupa ülkeleri arasında, mal, hizmet ve üretim faktörlerinin (emek ve sermâye) serbestçe dolaşımını sağlamak gâyesiyle kurulmuş İktisâdi birlik. 1951 yılında Avrupa Kömür Çelik Topluluğunu teşkil eden altı Avrupa ülkesi (Federal Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lük- semburg) 25.3.1957’de aralarında imzâladıkları Roma Antlaşması ile AT’yi kurmuştur. Topluluğa daha sonra İngiltere, Danimarka ve İrlanda’nın katılmasıyla dokuzlar hâline gelmiş; Yunanistan’ın katılmasıyla üye adedi ona yükselmiştir. Son üyeler İspanya ve Portekiz’dir. Böylece toplam üye sayısı on iki olmuştur. Merkezi Brüksel olan AT’nin hedefi topluluk tarafından ortak iktisat politikaları (tarım, ulaştırma, dış ticâret) uygulamaktır. Topluluk nihâî olarak üye ülkeler arasında iktisâdî ve para birliğinin sağlanmasını amaçlamaktadır. Bu gâye ile topluluk dışından gelen mallara ortak gümrük târifesi tatbik edilmekte, bu gümrük gelirleri ile ortak tarım politikası tâkip edilmek istenmektedir. Üye ülkelerin mal ve faktörleri topluluk içinde herhangi bir sınırlama olmaksızın serbestçe dola- şabilmekte ve herhangi bir gümrük veya kontenjana tâbi tutulmamaktadır. AT’de 1992 yılında tek pazara (single market) ulaşılması plân- lanmaktadır. AT’nin icrâ organı, ortaklık konseyidir. Üye ülkelerin bakanlarından müteşekkil olan bu konsey, üye devletlerin ortak politikalarını ahenkleştiren ve karar alan bir icrâ organıdır. AT Komisyonu topluluğun sürekli yürütme organı vasfını taşımaktadır. Bakanlar Konseyi ve AT Komisyonu, Avrupa Parlamentosunun denetim ve gözetimi altında bulunmaktadır. Konsey, Komisyon ve Parlamentoda Fransa, İngiltere, İtalya ve Almanya eşit olarak en büyük oy hakkına sâ- hip bulunmaktadır. Türkiye AT ile aday üyelik münâsebeti içinde bulunmaktadır. 12.9.1963 târihinde imzâla- nan Ankara Antlaşması ile üç safhadan geçerek tam üye olmayı hedef almıştır. 1.1.1973 târihinde yürürlüğe giren katma protokolle ilk safha olan hazırlık dönemini geçen Türkiye, hâlen topluluk üyeliğine geçiş dönemi safhasında bulunmaktadır. Geçiş dönemi ortak gümrük târifesine uyum sağlanmasını ve dış ticârette mikdar kısıt
Avrupa Topluluğunun amblemi.
lamalarının kaldırılmasını hedef almıştır. Geçiş döneminde gümrük vergilerinin veya eş etkili vergilerin kaldırılması için bir süre tanınmış bulunmaktadır. Türkiye 17.4.1987’de tam üyelik başvurusunu yapmış fakat bu mürâcaat henüz kabûl edilmemiştir. Kabûl olunmaması için çeşitli siyasî oyunlara baş vurulmaktadır.