AĞIZ

Önde dudaklardan başlayıp, arkada geniz
ve yutak boşluğu ile nihayetlenen, yanlarda yanakların, üstte üst çenenin ağız tavanını yapan
sert ve yumuşak damak ile altta alt çenenin ağız tabanını teşkil eden yumuşak dokulardan ibâret en iç
tabakanın sınırladığı boşluk.
Sindirim organı denilince ilk akla gelen ağızdır. Yiyecekler ağıza, dudak, dişler ve dil vâsıtasıyla alınıp, burada ufaltılırlar. Tükrük vâsıtasıyla kayganlaştırılıp, küçük lokmalar hâlinde yutulurlar.
Nişastanın sindirimi ağızda başlar. Nişastalı besinlerin ağızda uzun süre çiğnenmeleriyle tatlanmaları, tükrükde bulunan “Amilase” fermentinin nişastayı parçalayıp, küçük şeker moleküllerine
ayırmasmdandır. Tat ve koku organları ağıza giren maddenin vasfını kontrol eder. Besinlerin bozuk olup olmadığı da tat ve koku organlarınca anlaşı­lır.
Ağızdaki dişler, çene kemiklerindeki diş çukuru denen boşluklara oturmuştur. Ağız boşluğunun önde ve arkada olmak üzere iki deliği vardır.
Ağız deliği denilen ön kısmını dudaklar çevirmişdir. Dudaklar kas ve epitel (örtücü) dokudan yapılı iki kıvrımdan meydana gelmiştir. Dudakların
kalınlıkları ırka, yaşa ve cinse göre değişir. Yenidoğan çocuklarda dudaklar kalın ve büyüktür. Yaş­lılarda, dişsizlerde dudaklar içeri doğru kıvrıktır. Ağızm arka deliğine “boğaz” denir. Boğaz,
ağız boşluğuyla yutak boşluğunu birleştirir. Bo­
ğazı, üstte yumuşak damak ve onun ortasındaki kü­
çük dil ile altta dil sırtının arka bölümü sınırlar.
Dişler ağız boşluğunu iki kısma ayırır. Bunlara
ağız yayları denir. Dişlerin önünde ve yanda olanına ağız dalızı adı verilir. Arkadaki yay ise asıl
ağız boşluğudur. Dişler birbirine değince, ağız
ancak dilin sığabileceği bir boşluk hâlini alır. Alt
çene üst çeneden ayrılacak olursa bu boşluk genişler. Ağız boşluğunun yan duvarlarını meydana
getiren yanaklar, kas ve örtücü hücre dokularından
teşekkül etmiştir. Dudak ve yanaklara ancak meme emen, besinleri çiğneyen canlılarda rastlanır.
Ağız boşluğunun içi mukoza denilen ve canlı hücrelerden meydana gelmiş bir zarla örtülüdür.
Mukozanın altında sayıları pekçok olan küçük
tükrük bezleri bulunur. Ağızda üç çift büyük tükrük bezi vardır. Bunlar da; çenealtı bezleri, dilaltı bezleri ve kulakaltı bezleridir. Bu üç çift tükrük
bezi yine üç çift kanallarıyla ağız boşluğuna salgılarını boşaltırlar. Ağıza dökülen salgıların bü­
tününe tükrük denir.