Cumanın Hususiyetleri

Cuma gününü ve bugün içinde yapılan ibâdetleri diğerlerinden ayıran hususiyetler vardır. İslâm, eşya, hâdise ve hareketleri uğursuz saymayı tasvib etmez. Fakat uğurlu saymayı, hayra ve iyiliğe alâmet telâkki etmeyi, bu vesileler ile Allah’- dan iyilik niyaz ve ümit eylemeyi menetmez; aksine teşvik e- der. Bu cümleden olarak cuma günü de müslümanlann mübarek saydıkları bir gündür ve şu hususiyetleriyle diğer günlerden aynlır:(l) 1. Hz. Peygamber (s.a.) cuma gününün sabah namazında ed-Dehr ve es-Secde sûrelerini okurdu. Çünkü bu iki sûre cuma günü olmuş ve olacak şu hâdiseleri ihtivâ etmektedir: Hz. Âdem’in yaratılması, kıyamet günü ba’s ve haşr… 2. Her zamankinden fazla cuma günü ve gecesi Hz. Pey- gamber’e (s.a.) salât-u selâm müstehab kılınmıştır. Rasûl-i Ekrem bu mevzûda şöyle buyurmuşlardır: «Günlerinizin en üstün olanlarından biri de cuma günüdür: Âdem o gün yaratılmış, o gün rûhu kabzedilmiştir. Sûra o gün üflenecek ve o gün kıyâ- met vuku bulacaktır. Bu sebeple o gün üzerime çokça salât-ü selâm gönderiniz; çünkü salavâtmız huzuruma getirilmektedir. Sordular: — Ya Rasûlullah! Çürümüş olduğunuz halde salâvatımız size nasü arzedilir Cevap verdiler: — Şüphesiz Allah yere, peygamberlerin cesetlerini yemesini haram kılmıştır. (2) 3. Müslümanlann Arefe toplantısı dışındaki en büyük ve mukaddes toplantılarına vesile teşkil eden, peşipeşine üç defa terkedenin kalbi mühürlenen… Cuma namazı bu güne mahsus bir ibâdettir. 4. Cuma günü gusûl emredilmiş, bazı müctehidler bunu farz telâkki eylemişlerdir. 5. O gün güzel koku sürünmek diğer günlerde sürünmekten efdâldir. 6. Cuma günü misvak kullanmak ve dişleri yıkamak üzerinde daha fazla durulmuştur.7. Camiye erken gitmek teşvik edilmiştir. 8. imam minbere çıkıncaya kadar namaz kılmak, Kur’ân okumak ve Allah’ı anmak gibi ibâdetler ile meşgul olunur. 9. Hatip hutbe irâd ederken susmak farzdır. 10. Cuma günü «el-Kehf» sûresini okuyana uhrevi mükâfat vadedilmiştir. 11. îmam Şâfiî ve tâbileri ile İbn Teymiyye gibi müctehid- lere göre cuma günü zeval vaktinde (güneş doğudan batıya seyrini tam yanladığı, eşyanın gölgesi dibine düştüğü ve doğu istikâmetinde uzantı başladığı zaman) namaz kılmak mekruh değildir. (3) 12. Hz. Peygamber (s.a.) cuma namazında ekseriya «el- Cumua ve el-Münâfikun» yahut «el-A’lâ ve el-Gâşiye» sûrelerini okumuştur. 13. Cuma günü müslümanlann haftalık bayram günüdür. 14. Bugünde herkesin gücüne göre en iyi elbisesini giymesi müstehâbdır. 15. Bugün câmileri tütsülemek teşvik edilmiştir. 16. Kendisine cuma namazı farz olan kimsenin, namaz vakti girinci yolculuğa çıkması câiz değildir. (4) 17. Cumaya giden kimsenin her adımına bir yıllık -nafileli amaz ve oruç sevâbı vardır. 18. Her cuma, sonraki cumaya kadar günahlara keffâret vesilesidir. 19. Her gün faryab edilen cehennem o gün sâkin olur. 20. Cuma günü içinde, duâlann kabul edildiği bir zaman «sâatü’l-icâbe» vardır. Bu zamanın Hz. Peygamber devrinden sonra da devam edip etmediği; ediyor diyenlere göre günün belli bir zamanında olup olmadığı hususlarında çeşitli görüşler vardır. Cuma gününün muayyen bir zamanındadır diyenler de bu mevzûdaki hadislerin delâlet ve işâretlerinden faydalanarak muhtelif neticelere varmışlardır ki ortaya on bir tahmin çıkmaktadır. Bunların içinde en kuvvetli olanı ikisidir: a) İmamın minbere çıkmasından namazın kılınmasına kadar, b) İkindi namazından sonra. (5) 21. Şartlan bulununca her müslümana farz olan cuma namazım geçiren kimsenin bir dinar, eğer bulamazsa yarım dinar tasaddûk eylemesi emredilmiştir. 22. Cuma namazı içinde hutbe vardır. Hutbeden maksad Allah Teâlâ’ya hamd-ü senâ, birliğine şehâdet; Rasülullâh’a salât-ü selâm ve peygamberliğine şahidlik etmek, müslüman- lara va’z-u nasihatta bulunmak, önemli haberleri iletmek ve uyarmaktır. 23. Cuma günü farz ve nâfile cinsinden çeşitli ibâdetlere tahsis edilmiş bir gündür. Bugün, yıl içindeki Ramazan ayı, ömür içindeki hacc gibi hafta içinde bir ibâdet günüdür. Bu günün değerlendirilmesi haftanın değerlendirilmesi demektir. 24. Cuma aynı zamanda bir bayram günüdür. Bayram günlerinde kurban ve sadaka vardır. Cumaya erken gitmek de bu günün kurban ve sadakası olarak kabul edilmiştir. 25. Cuma günü fukaraya yapılan yardım, diğer günlerde yapılandan daha ecirli ve sevaphdır. 26. Allah Teâlâ cennette, cuma günleri şerefine, sevgili kullarının kendisini ziyaretlerine fırsat bahşetmek için tecellî edecektir. Haberlere göre bu tecellide On’a en yakın olan, cumada imama en yalan olandır; bu tecelliye önce mazhar olanlar da cumaya önce gelenlerdir. 27. «el-Bürûo sûresinde geçen «Yıldızlarla dolu semâya, geleceği va’dedilen güne, şâhidlik edene ve kendisi için şâhid- lik edilene yemin olsun.» (6) âyetindeki va’dedilen gün «Kıyâ- met günü», şâhidlik eden «cuma günü», şahidlik edilen de «arefe günü» olarak tefsir edilmiştir. 28. Cuma günü, insan ve cin şeytanlan müstesnâ, bütün varlıklann heyecan duyduklan ve bu günü hissettikleri bildirilmiştir. 29. Ezelden, beri mübarek olan cuma gününü yahûdî ve hıristiyanlar bulamamış, Allah bu günü bulup değerlendirmeyi müslümanlara nasîb eylemiştir. Bilindiği üzere Yahûdilerin ibâdet günü cumartesi, hıristiyanlannki ise pazardır. 30. Allah Teâlâ aylar içinde ramazanı, geceler içinde kadir gecesini, yeryüzünde Mekke’yi, insanlar içinde Muhammed Mustafa’yı (s.a.) seçtiği gibi günler içinden de cumayı seçmiştir. 31. Bazı kalb gözü açık kimselerin hâtırâtından anlaşıldığına göre diğer günlerden çok cuma günü, ölülerin ruhları kabirleriyle irtibat kurmakta, yapılan duâlar, verilen selâmlar ve ziyâretlerden haberdâr olmaktadırlar. 32. Ahmed b. Hanbel gibi bazı müctehidlere göre hafta içinde yalnız cuma günü kasten oruç tutmak mekruhtur. îmam Ebû-Hanife ve Mâlik’e göre mekruh değildir. 33. îkinci ezandan itibâren alış-veriş haram ve cuma için camiye hareket farzdır.