ZÜRİCH

İsviçre’de Limmat’ın Zürich gölü nden çıktığı yerde kent; Konfederasyonun  en kalabalık kenti; Zürich kantonunun merkezi; 357 000 nüf. (1991). • COĞRAFYA. Zürich zenginliğini kavşak konumuna borçludur: G.’den K.’e uzanan karayolu, Sankt Gotthard’dan “su kapı- sı”na kadar (Aar-Ren kavşağı) Mittelland’ daki G.-B.-K.-D. koridorunu burada keser. Ayrıca küçük tepeler arasındaki ovalık bir alandan olduğu kadar eski burjuvazisinin dinamizminden de yararlanmıştır. Alp- ötesı ticaretten doğan (XIII. yy.) kent önce ipekli (XVI. yy.), sonra pamuklu (XVIII. yy.) tekstil sanayisine yöneldi ve tüm çevresini ardından sürükleyerek sermaye ve teknik birikimi sağladı, ipekçilfğin “öncü kenti” olma özelliğini koruyan Zürich XIX. yy.’da tekstilden ağır ve hafif makine yapımına, yine öncü olarak geçti. Etkin nüfusun üçie biri sanayide çalışmaktadır. Geri kalanıysa hizmetler kesiminde, özellikle bankacılık, sigortacılık ve toptan ticarette istihdam edilmektedir: İsviçre’nin en büyük garı, Avrupa’nın en başta gelen borsalarından biri Zürich’tedir. Sanayideki hızlı gelişme araştırma alanındaki ilerlemeye bağlıdır: Zürich İsviçre’nin büyük üniversite (Federal politeknik okulu, üniversite) ve aynı zamanda da önde gelen bir kültür merkezidir (tiyatro, yayın, basın). Bu özellikleriyle kent tüm Kuzey-doğu İsviçre’yi denetler; hatta siyasal başkent Bern’in yanında konfederasyon’un ekonomik metropolü olmuştur. Bu nedenle kent hızla büyümüştür (yerleşme alanında, 1850: 41 600 nüf.; 1900: 168 000 nüf.; 1930: 260 000; 1950: 390 000 nüf.; 1982: 704 500 nüf.; 1990: 840 313 nüf ); her 8 isviçreli’den biri Zürich’te yaşar. Gölün ağzında kurulmuş olan eski galya-roma ve ortaçağ kenti yavaş yavaş aşağı ovaya (fabrikalar ve ulaşım), sonra yukarıdaki tepelere yayılmıştır (konut semtleri). • GÜZEL SANATLAR. Bir Karolenj dönemi yapısının yerine yapılan XII-XIII. yy.’dan kalma roman üslubunda Grossmünster katedrali. Eski bir rahibeler manastırının XII -XV. yy.’dan kalma kilisesi Fraumünster (roman üslubunda avlu; A. Giacometti ve Chagall’ın vitrayları). Başka kiliseler arasında XIII. yy.’da dominikenlerin kurduğu