Madenler ve Deniz Mahsulleri:

Madentoprak altından çıkarılan, tabiî olarak teşekkül etmiş kıymetlimaddeleri ifade etmektedir. Kenz (hazine, gömü) ise insanlartarafından toprak altına gizlenmiş değerli mallardır. Her ikisinebirden rikâz da denilmiştir. (65) Cumhur, bulunmuş gömününislâm ülkesinde sahibi bilinmiyorsa 1/5’i devlete verildiktensonra geri kalanın bulana ait olacağını ve devlet payının,fey’ gibi umumî bütçeye katılacağını kabul etmişlerdir. Madenleregelince: «Ey İnananlar! Kazandıklarınızın temizlerinden vesize yerden çıkardıklarımızdan sarfedin…» (el-Bakara: 2/267)meâlindeki âyeti madenlere teşmil etmeyen Şafiî’ye göre, yalnızaltın ve gümüş zekâta tâbidir. Hanefîler altın ve gümüş gibiısı ile eritilip şekillendirilen diğer madenleri de altın ve gümüşekıyas etmişler, bunların dışında kalan sıvı ve katı madenlerizekât dışı tutmuşlardır. Ahmed b. Hanbel ise âyetin şumûlünegirdiği ve mal olduğu için bütün madenlerin zekâta tâbiolduğu görüşünü —haklı olarak— benimsemiştir. (66) Hanefîleregöre madenler fey’ ve ganimet hükmünde olup 1/5 nisbetindevergi alınır. Ahmed b. Hanbel’e göre 1/40 nisbetinde zekâtalınır. Şâfiî ve Mâlik’e göre emek ve masraf çok ise 1/40,maden bunlara galip ise 1/5 alınır. Madenlerin devlete ait duğu görüşü de yine İmam Mâlik’deıı nakledilmiştir (el-Kardâvi,ayn. esr. s. 440-446).Denizden elde edilen balık, sünger, inci vb. servetlerin zekâtatâbi olmadığı görüşünü ileri süren bazı müctehidlere karşıEbû-Yûsuf’un da dahil bulunduğu (67) diğer bazıları bu servetinzekât veya vergiden muaf olamayacağı görüşünü benimsemişlerdir.