4 — İşçi işyerini, âlet ve malzemeyi emanet bilecektir:

İslâm umumî olarak emanet mefhumuna ve duygusuna, hususî olarak da işçi ve memurların nzık vâsıtalarını ve iş yuvalarını emanet bilmelerine itina göstermiş, bu duygu ve düşünceyi telkin etmiştir: «İki kadmdan biri: “Babacığım! Onu ücretli olarak tut; ücretle tuttuklannın en iyisi bu güçlü ve güvenilir (emîn) adamdır” dedi.» (Kasas: 28/26) meâlindeki âyet, işçinin iki vasfına dikkat çekmektedir: a) Güçlü, kuvvetli, işe yatkın ve becerikli olması, b) Emanet duygusuna sahip olması, elindeki işi, malı ve malzemeyi emanet bilmesi. Emanet duygusu içinde, gönlünden gelerek, en iyi bir şekilde işini yapan işçi ve memuru Rasûlullah (s.a.), sanki işverenmiş, işin ve malın sahibi imiş gibi —yapılan hayırlarda— manevî ecre, sevap ve şerefe iştirak ettirerek şöyle buyurmuştur: «Gönül hoşluğu ile vazifesini yerine getiren veznedar, Allah rızâsı için sadaka verenlerin ecrini alır.» (Buhârî) Herkesin kendi işinden ve eli altında bulunandan sorumlu olduğunu ifade eden bir hadîste, «İşçi, işverenin malının çobanıdır ve bundan sorumludur» buyurulmuştur. (Buhâri) İşte bu tâlimât ve irşadlarm ışığında yürüyecek olan müslüman işçi ve memur, işverenin ve devletin malını, rızkını temine vasıta olan işini emanet bilecek, yetimin malını koruyan vasî, vakıf malını koruyan mütevelli gibi o da işyerini, makina, âlet ve malzemeyi koruyacak, bakımlarını yapacak, ücreti dışında bir iğneyi bile zimmetine geçirmeyecek, hakkı olmayan bir menfaati elde etmeye, bundan faydalanmaya kalkışmayacaktır. İslâm hukuku yukarıda zikredilen nasslara dayanarak hususî işçiyi emîn kabul etmiş, onun elindeki mal, âlet ve malzemeyi emanet telâkki etmiş ve işçinin ihmali, kusuru, kastı olmadan zâyi olursa ödetme yoluna gitmemiştir. (Mecelle, madde: 610) Ancak bilerek, kasten veya ihmal ile meydana gelen telefât ve zarardan işçiyi sorumlu tutmuştur. Esnaf, zanaatkâr vb. müşterek işçilere gelince, önceleri bunlar da emîn kabul edilirken zamanla emanet duygusu zavıfladıp-ı irin bunlar zâvi ettikleri malı ödemekle mükellef tu-