İSMAİL MOLLA bin ŞERİF

Fas’ta, alevî şerifleri soyunun ikinci hükümdarı (1646 -Fas 1727). Sultan Molla Raşid ölünce, İsmail Miknas’da sultan ilân edildi. Fas üzerine yürüyerek şehri aldı (1672). Fafilat’ta kardeşi, Fas’ta yeğeni ve bir çete reisinden kurulu üç rakibi ile uğraştı. Beş yıl süren bu iç çekişmelerden başarı Ue çıktı. Daha sonra Muhammed el-Dibi, Cezayir Türklerinin yardımı ile, ayaklandı. İsmail bu isyanı da bastırarak iç düzeni sağladı. Zenci kölelerden bir ordu kurdu. Onları evlendirdi, toprak verdi. Abid Buharî’yi muhafız alayı kumandanlığına getirerek bütün Fas’ta hâkimiyet kurdu. Sahildeki türk ve avrupalıları izlemek için «gönüllü mücahitler» (Mücahidun) birliğini meydana getirdi. Anî bir baskın ile İspanyolların elinden La M aronra’yı (al-Mcimura) aldı (1681). ingilizleri Tanca’yı terk etmek zorunda bıraktı (1684). Laraş (1689) ve Azila’yı teslim aldı (1691). Mlila ve Septe’ye kuvvet gönderildiyse de başarı kazanılamadı. Fransız kralı Louis XIV ile ticarî bir antlaşma yapmak istedi. Fakat bundan bir sonuç alamadı. Cezayir Türklerini de yanına alan İsmail bir süre sonra Fransa ile anlaştı. Fransa’ya Sala Tetuvan ve Safi’de ticarî çıkarlar sağladı. Buna karşılık Fransızlardan alınan silâh ve cephane ile Türklere karşı seferler düzenlendi. Fakat ordusunun yavaşlığı İsmail’i istediği sonucu zamanında sağlayamadı. Bu durum Cezayir Türklerinin FaslIlarla savaşmalarına yolaçtı (1701). İsmail’in Türklere karşı yaptığı seferler başarısızlıkla sonuçlandı. Gene de barışı sağladı. Beni Ya’la dağlarında Reggada kalesi bu sırada yaptırıldı. Agnad ovasındaki kaleler de onarıldı. Böylece kuzeydoğudaki sınırlar türk topraklarına katıldı. İsmail, askerî sınır eyaletleri kurdu. Bunların yönetimini kendi taraftarlarına bıraktı. Bu kuruluş ve öteki yapılan işler için harcanan paralar, limanlardaki gümrüklerden, kabileler üzerine yapılan akınlardan sağlanıyordu. İsmail, elli yıl kadar bir çaba gösterdikten sonra memleketin iç işlerini düzene koydu. Fakat bütün çabaları oğulları arasında başlayan taht kavgaları sonucu boşa çıktı. Kendisi bütün siyasetini Cezayir Türklerine karşı açtığı savaşa yönelmişti. Cezayir eyaletini içten içe çökerten bunalım bitince başarı sağlanmış oldu. Fakat aynı yıl kendisi de öldü,