TAVUS

a. 1. Gözalıcı parlak renkli, uzun bacaklı çok büyük kuş. (Erkeğinde, dişiye kur yaparken teker biçimine soktuğu uzun ve süslü kuyruk telekleri bulunur. Cinsleri Pavo ve Afropavo; sülüngiller familyası.) [Bk. ansikl. böl.] —2. Tavus kuyruğu, sarhoş kusmuğu (arg.). || Tavus kuyruğu çıkarmak, kusmak (arg). || Tavus yeşili, zümrüt yeşili. —Bayınd. Tavus kuyruğu parke kaplama, parke taşlarının oluşturduğu çember yaylarının bir tavus kuyruğu gibi kademeli yerleştirildiği parke kaplama. —inş. Tavus kuyruğu birleştirme, parke döşemede, bir merkezden çıkarak genişleyen bölmeler oluşturan birleştirme. —Mim. Tavus kuyruğu, merkezden çevreye doğru genişleyen yarım çember biçiminde bezeme motifi. ♦ sıf. Zootekn. Tavus güvercin, kuyruğunu tavus gibi dikerek yayabilen süs güvercini. —ANSİKL. Üç tavus türü bilinmektedir: Hindistan’da yaşayan mavi tavus (Pavo cristatus), Hindistan yakınındaki adalarda rastlanan Cava tavusu (P. muticus) ve Kongo tavusu (Afropavo congensis). Mavi tavus yüzyıllardan beri evcilleştirilmiştir ve erkeğin 1,50 m’ye varabilen kuyruğu, çok uzamış sırt teleklerinden oluşur. 1936’da bulunan Kongo tavusu tropikal ormanların içlerinde yaşar. Hepsi yerde beslenir ve geceleyin ağaca tüner. Hepçil beslenir, fırsat bulursa yılanlara saldırır ya da kelebeklerin ardında koşar. Çiftleşmeden önce erkek tavus dişiye kur yapar, ama aynı gösteriyi başka bir erkeğin karşısında da yaptığı olur. Tavus daha çok tüylerinden dolayı aranır, ama eti de beğenilir: imparatorluk zamanında tavus eti, ro- malı zenginlerin sofrasını süslerdi. —Süslem. sant. Kuyruğuna Argos’un yüz gözünü yerleştiren tanrıça iuno’nun simgesi olan bu kuş, roma madalyalarında sıkça imparatoriçe tasvirlerinin yanında yer alır. Tavus, hint ve pers sanatında, karmaşık üsluplaştırmalara vesile olmuştur. Bizans sanatının süsleme repertuvarında da bu motife sıkça rastlanır. Ortaçağ’da belki de etinin bozulmaz olduğu inancından dolayı soylu kuş adı verilen tavus, yiğitlere ve şövalyelere ayrılan yemek olarak kabul edildi. Bu yemek, ziyafetlerde göz kamaştıncı bir biçimde süslenmiş olarak sunulurdu; bu yüzden de tavus motifi sofra takımları süslemelerinde sıkça kullanılmıştır. Genellikle şövalye bir ziyafet sofrasında tavusu parçalara ayırmadan önce, tavus dileği adı verilen bir kahramanlık ya da aşk dileğinde bulunurdu. XIX. yy. sonlarında ve Art nouveau’da tavus, süslemecilerin çok sevdikleri temalardan biri haline geldi; buna örnek olarak, VVhistler’in yapıtı Tavuslar odası (Freer Gallery of Art, VVashington) gösterilebilir.