TERKİN;

(ar ralfridan terbin). Esk. 1. Yazılmış bir şeyi çizerek iptal etme, silme. —2. Boyama —3. Terkin etmek, çizmek, iptal etmek, silmek, boyamak. —4. Terkin -ı kayd, kaydı silma —Huk. Resmi sicil ve defterlerdeki kayıt 334’te Büyük İskender’in Asya seferi ile başlar (Arrhinos Büyük İskender’in Ter- messos’ta büyük bir direnişle karşılaştığını ve kuşatmayı kaldırarak Sagalassos’a doğru yola çıktığını yazar). Diodoros, İskender’in generallerinden Alketas’ın ölümü ile (İ.Ö. 319) sonuçlanan olaya Termes- sos’un da karıştığını bildirir. 1964’te yörede ele geçen bir kararnameden (decre- tum) kentin İ.Ö. 281-280’de Ptolemaioslar’ ın elinde olduğu anlaşılmaktadır. İ.Ö. 200’ lerde Lykia birliği’ne bağlı kentlerle savaşan Termessos, aynı dönemde Oinoanda yakınında bir koloni kurmuştur (Termessos Mınor “Küçük Termessos). İ.Ö. 189’da Manlius Vulso’nun Galatla seferi sırasında Roma’nın yanında yer alan kent bağımsızlığını korumuş ve İ.Ö. 91’de yapılan bir antlaşma ile de yeni haklar elde etmiştir. Mithridates VI Eupator ile yapılan sa; vaşlarda da Roma’nın müttefiki olmuş, Lex Antonia (Antonia yasası) ile (İ.Ö. 71) kentin tam bağımsızlığı onaylanmıştır. İ.Ö. Il.-lll. yy.’larda pax romana (roma barışı) ile sağlanan ortamda en parlak dönemini yaşayan Termessos, surların dışına taşmış, anıtsal yapılarla donatılmıştır. IV. yy.’da önemirti yitiren kent, Bizans döneminde piskoposluk merkezi olmuştur (ancak bugüne değin burada bizans kalıntısına rastlanmamıştır). —Arkeol. Termessos, kalıntılarının zenginliği Ve doğal güzelliği ile XIX. yy.’dan başlayarak gezginlerin ve araştırmacıların ilgisini çekmiştir (1841-1842’de J. A. Schön- born, 1842’de T.A.B. Spratt. doğabılımci E. Forbes ve E. Th. Daniel’den oluşan bir ekip, 1889’da G. Cousın vd.) 1880 lerde K. G. Lanckoronski yönetiminde arkeolog E. Petersen, mimar G. Niemann kalıntıları tanımladılar, yazıtları toplayıp yayımladılar ve yapıların bir bölümünün restitüs- yonunu hazırladılar. Kente ilişkin en ayrıntılı çalışmalar ise R. Heberdey tarafından gerçekleştirildi (1899, 1902). Ören yeri 1970’li yılların başında Milli parklar genel müdürlüğü nce milli park olarak koruma altına alındı; 1986’da Antalya Arkeoloji enstitüsü burada Doç. Dr. Haluk Abbas- oğlü yönetiminde geniş kapsamlı araştırmalara başladı. Termessos’ta yunan tanrılarının pek çoğunun kutsal alanları ve tapınakları vardı (baştanrı Zeus. Artemis, Demeter, Diony- sos, Hermes, Roma döneminde imparator kültü vd ); bu tapınaklar agoranın B.’sı ve G.’i ile, G.-D’sundaki teraslar üzerindeydi (bunların yedisi kesin olarak saptanmıştır). Anadolu’daki en önemli roma yapılarından biri Termessos’taki gymnasiondur. Attalos stoası (İ.Ö. II. yy.), 4 200 kişilik tiyatro, buleuterion (kimi yerlerde duvarların yüksekliği 10 m’ye değin ayaktadır), ra ma evleri, sütunlu yol, Hadrianus propy- laionu, çeşitli biçimlerde anıtmezarlar surlar. çok sayıda yazıt, belirtilebilecek öteki kalıntılardır. (— Kayn.)