Ay araştırmaları,

Ay’ın, insanlı ve insansız uzay araçlarıyla bilimsel olarak incelenmesi. Yer’e en yakın gökcismi olan Ay, gerek ABD’nin, gerek SSCB’nin giriştiği ilk uzay araştırmalarının odak noktası olmuştur. SSCB’nin 12 Eylül 1959’da fırlattığı “Luna 2”, Ay’a ulaşan ilk insansız uzay aracıydı (bak. Luna). Aynı yılın 4 Ekim’in- de uzaya fırlatılan ikinci bir insansız araç, “Luna 3”, 6.880 km uzaklıktan Ay’m görünmeyen yüzünün fotoğraflarını çekti. ABD’ nin 1964-68 arasında uzaya gönderdiği Ay yörüngeli üç dizi insansız araç, pek çok bilgi topladı ve Ay’a insan indirecek olan Apollo programının() yolunu açtı. Ranger() dizi
sinden üç uzay aracı, 1964 ve 1965’te Ay yüzeyine çarparak parçalanmadan önce yeryüzüne 17 binden fazla fotoğraf gönderdi. Bunu izleyen iki yıl içinde, Lunar Orbi- ter() dizisinden beş insansız uzay aracı Ay çevresinde dolaşarak, 2 bin kadar ayrıntılı fotoğraf çekti. Bu fotoğraflar Ay yüzeyinin yaklaşık yüzde 98’ini kapsıyordu. Aynı yıllarda, Surveyor() dizisinden beş uzay aracı da Ay’a yumuşak iniş yapmayı başardı. Bu araçlar, Ay yüzeyinin 80 bin kadar
Ay’a Başarıyla inen Uzay Araçları adı ve fırlatılış tarihi açıklamalar
Luna 2 Ay yüzeyine çarparak iniş yapan 12 Eylül 1959 ilk uzay aracı
Ranger 7 İnce ayrıntılı (1 m) televizyon 28 Temmuz 1964 görüntüleri sağlayan ilk araç
Ranger 8 Ranger 7 ile aynı görev 17 Şubat 1965
Ranger 9 Ranger 7 ile aynı görev; yalnız, 21 Mart 1965 Ay yüzeyinin dağlık bölgelerini görüntülemiştir
Luna 9 Ay’a yumuşak iniş yapan ve 31 Ocak 1966 yüzeyin hem panoramik, hem yakın plan görüntülerini sağlayan ilk araç
Surveyor 1 Ay’a yumuşak iniş yapan ilk ABD 30 Mayıs 1966 aracı, görevi Luna 9 ile aynı
Luna 13 Luna 9 ile aynı görev; ayrıca 21 Aralık 1966 Ay toprağının sertliğini incelemiştir
Surveyor 3 Surveyor 1 ile aynı görev; ayrıca 17 Nisan 1967 ilk kez Ay yüzeyinde çukur kazm ıştır
Surveyor 5 Surveyor 1 ile aynı görev; ayrıca 8 Eylül 1967 ilk kez Ay denizlerinin toprağını incelemiştir
Surveyor 6 Surveyor 5 ile aynı görev 7 Kasım 1967
Surveyor 7 Surveyor 5 ve 3 ile aynı görev; 7 Ocak 1968 Ay’daki dağlık bölgelere yumuşak iniş yapan ilk araçtır
Apollo 11 Ay’a ilk insanlı iniş 16 Temmuz 1969 (Sessizlik Denizi)
Apolllo 12 İnsansız bir uzay aracının 14 Kasım 1969 (Surveyor 3) yakınına ilk insanlı iniş
Luna 16 Ay’dan Yer’e toprak örnekleri 12 Eylül 1970 getiren ilk insansız araç
Luna 17 Ay’a bir taşıt aracı (Lunahod 1) 10 Kasım 1970 indiren ilk insansız araç
Apollo 14 Ay’daki dağlık bölgeye 31 Ocak 1971 (Fra Mauro) ilk insanlı iniş
Apollo 15 Ay yüzeyinde taşıt aracının 26 Temmuz 1971 kullanıldığı (Hadley Hendeği) ilk insanlı iniş
Luna 20 Luna 16 ile aynı görev; yalnız 14 Şubat 1972 toprak örneklerini Ay denizlerinden değil dağlık bölgeden toplamıştır
Apollo 16 Apollo 15 ile aynı görev; taşıt 16 Nisan 1972 aracı bu kez dağlık bölgede (Descartes) kullanılmıştır
Apollo 17 Apollo 16 ile aynı görev; ayrıca 7 Aralık 1972 dağlık bölgeden ve yakınındaki vadiden toprak örnekleri toplamıştır
Luna 21 Luna 20 ile aynı görev; 8 Ocak 1973 Le Monnier’ye inmiştir
Luna 24 Luna 20 ile aynı görev; 9 Ağustos 1976 Bunalımlar Denizine inmiştir yakın plan fotoğrafıyla birlikte, çevre koşullarına ve yüzey özelliklerine ilişkin bilgiler gönderdiler. İnsanoğlunun Ay’ı doğrudan incelemesi 20 Temmuz 1969 günü gerçekleşti. O tarihte “Apollo ll”in iniş aracı, Neil A. Armstrong ve Edwin E. Aldrin adlı astronotları, Ay yüzeyinin Sessizlik Denizi olarak bilinen
33 ay gitarı
ıssız bir düzlüğüne indirdi. Kasım 1969 ile Aralık 1972 arasında ABD’li astronotlar Ay’a beş kez daha gittiler. Ay’m çeşitli bölgelerini ve yüzey oluşumlarını inceleyip binlerce fotoğraf çektiler; çok sayıda kayaç ve toprak örneği topladılar; özellikle Ay’ın iç yapısına ilişkin daha geniş bilgi edinebilmek amacıyla pek çok bilimsel deney yaptılar. SSCB Ay’a hiç insanlı uzay aracı indirmedi; buna karşılık 1970 ve 1972’de Ay yüzeyine yerleştirdiği robot araçlarla (örn. Lunahod) bu gökcismine ilişkin bilgi toplamayı ve Ay toprağından örnekler almayı başardı. ABD, Ay’a insan indirmeyi amaçlayan Apollo programının 1972’de sona ermesinden sonra gezegenlerarası araştırmalara yöneldi. SSCB ise 1976’ya değin Ay’a insansız uzay sondaları göndermeyi sürdürdü. ay-ay (Daubentonia madagascariensis), az sayıdaki örnekleri Madagaskar’ın yağmur ormanlarında yaşayan, sincaba benzer maymun türü. Daubentoniidae familyasının yaşayan tek üyesidir. Ay-ay, 55-60 cm’lik uzun ve çok tüylü kuyruğu dışında yaklaşık 40 cm uzunluğunda bir hayvandır; koyu kahverengi ya da siyah renkteki kürkü uzun ve çok sık tüylerden oluşmuştur. Geniş ve yuvarlak bir kafası, küçük bir yüzü, iri gözleri ve kemiricilerinki gibi sürekli büyüyen kesici dişleri vardır. Elleri büyük, parmakları, özellikle üçüncü parmağı uzun ve incedir. Öbür ayak parmaklarıyla kavuşabilen yassı tırnaklı ayak başparmakları dışındaki bütün parmaklan sivri birer tırnakla sonlanır. Ay-ay, ağaçlar üzerinde yalnız yaşayan bir gece hayvanıdır. Çatal- lanmış ağaç dallarının arasına yapraklardan küre biçiminde bir yuva yapar; başlıca besini böcekler ve meyvelerdir. Uzun olan üçüncü parmağıyla ağacın üstüne vurarak, kabuğun altında yaşayan böcek larvalannın yerini saptar; böcekleri kabuğun altından
Ay-ay (Daubentonia madagascariensis) Tony ve Liz Bomfond-Ardea, Londra çıkarmak için de aynı parmağını kullanır. Meyvelerin etli bölümünü de gene bu uzun parmağıyla oyup çıkararak yer. Dişisi bir batında tek bir yavru doğurur. Sayıları giderek azalan ay-aylar, Red Data Book’ta soyu tükenmek üzere olan hayvanlar listesine alınmıştır ve yasal koruma altındadır.