TOPLUM
Eğitim. Özellikle şehirlerde kadın nüfusun eğitim düzeyinin yükselmesi geleneklerin dönüşmesine bir ivme kazandırdı. Bağımsızlık sırasında yüzde 80’e varan okuma yazma bilmeyenlerin oranı, okullarda ademimerkeziyetçiliğe geçilmesi ve yeni okulların yapılması sayesinde geriledi. Ökur yazarlık oranı günümüzde siyah Afrika’nın en yüksek oranlarından birisidir. Belli bir muhafazakârlığa rağmen, Nairobi ve El-doret üniversiteleri (Arap Moi’nin şehri) oldukça itibarlı kuramlardır.
Sağlık. AIDS’in yol açtığı zararlar. Eğitim çabaları cinsellik konusundaki alışkanlıkları pek az değiştirdi. Turisderi korkutmamak için, uzun bir süre tabu olarak görülen AİDS’in nüfus üzerindeki etkisi bugün de yeterince ölçülememektedir. Dünya Sağlık Örgütü özellikle şehirlerde fahişeliğin yaygınlığı ve kırsal kesimdeki çokeşlilik yüzünden Kenya’nın AIDS’ten büyük ölçüde etkilendiğini düşünmektedir. Kimilerinin bir art niyetle yapıldığım düşündüğü son nüfus sayımının başarısızlığa uğraması, her türlü ciddî araştırmayı engellerken virüs hızlı bir biçimde yayılmaktadır.
Din. Dinî çeşitlilik Kenya’nın kültür çeşitliliğinin bir örneğidir. Kıyı kesimleri Islamlaşmış, buna rağmen, iç kesimler yerel dinlere bağlılıklarını sürdürmüştür: tüm bunlara Katolik ve Protestan etkiler de katılmıştır. Sömürge güçlerine tepki olarak veya bağımsızlık hareketlerinin yol açtığı bunalımlar sırasında da birçok kilise ve mezhep ortaya çıkmıştır. Hinduizm ancak küçük bir Asyalı azınlığı kapsar. Aile planlaması konusuna eleştirel yaklaşan kiliseler, yönetimdeki kişilerin yozlaşmasını ve insan haklarına yapılan saldırıları kamuoyuna duyururlar.
Jomo Kenyatta (1893-1978).
«Kenya Dağı’mn Eteğinde» (Facing Mount Kenya, 1938) adlı kitabın yazan ve Kenya Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı ve cumhurbaşkanıdır; Kikuyuiara toprakiannın iadesi için çetin bir mücadele yürütmekle de ünlüdür.
KÜLTÜR VE MEDENİYET
Turizmin ülkenin kültürel geleneklerini giderek daha fazla bozduğu görüntüsü ağır basarken Kenya edebiyatının uluslararası düzeye çıkması kültürel kimliğin savunulmasına imkân verir. Svahili kültürü Hint Okyanusu kıyılarıyla sınırlı kaldığı halde Svahili dili İngilizce ile birlikte resmî dil durumuna gelmiştir. Arapçadan ve Hindistan dillerinden yapılan birçok aktarımla zenginleşmiş bir Bantu dili olan Svahiliyi, İngilizcenin yanı sıra bir süreden beri yerli dilleriyle eserler vermeyi tercih eden romancılar az da olsa kullanır. Her ne kadar Kenya birçok yabancı yazara (Karen Blıxen, Emest Hemingvvay, V. S. Naipaul) ilham kaynağı olmakla birlikte Kenyalıların eserleri de günümüzde uluslararası edebiyat içinde yer almıştır. Jomo Kenyatta’nın ardından en tanınmış yazar, Ngugi Wa Thiong’o’dur («Ağlama Yavrum» [Weep Not, Child, 1964]). Onun «Kan Çiçekleri» (Petals of Blood, 1977) adlı romanı Kenya’da, yayımlanan İngilizce ilk Afrikalı eserdir. Bu romanın kazandığı başarı, bu yazara Afrikalı kökenlerini savunma ve Kikuyu dilinde yazma imkânı sağladı. Bu yazarın ünü çağdaşlarının birçoğunun eserlerinin tanınmasına yol açtı.
Gösterilerinde genellikle bir etnik grubun kültürel geleneklerini ele alan tiyatroysa daha yerel nitelikler sunar. Dans ve müzik alanlarında turistlerin hoşuna gitme kaygısı genellikle yerel yapımların niteliğini düşürür. Abanoz taklidi siyah boyalı heykellerle yine de gerçek bir hayal gücü ortaya koyan «havalimanı sanatında da aynı durum söz konusudur. Etiyopya mücevherleri ve Batı Afrika kumaşları da oldukça beğenilmektedir. □
Nairobi. Idar! ve turistik açıdan önemli bu modern başkent görüntüsünün ardında, bugün AIDS’in kasıp kavurduğu bir şehir gerçeği gizlidir.
Mombasa. XVI yy’da Portekizliler daha sonra 1783’te Araplar tarafından işgal edilen bu büyük Kenya limanı Afrika Boynuzu’nda çalkantılara sebep olan kanıklıklardan zarar görmektedir.
AYRICA BAKINIZ
—► ib.ansli Afrika —*• |E.ANsı| Afrika (Zenci)
—► ısaa AIDS
—► İB.ANSLİ çay
—► Mm Etyopya —► EH3 Hine Okyanusu —► EMm] İngiltere —► \um\ Sudan
